غُولّاتنِینگ رسول الله صلی الله علیه وسلمگه و ابو بکرگه و عَلِی گه و عَلِی شِیعَه لَرِیگه نِسبَتلَنِیشِی
خالد هُورامِی
رسول الله صلی الله علیه وسلمنی مُبارَک عُمرلَرِینِی آخِیرلَرِیدَه مُسُلمان بُولگن و پَیغَمبَرنِی یَقِیندَن کوُرگن بَعضِی کِیمسَه لَر، مُسَیلَمَه کَذّابگه اوُحشَش اِیچکِی کافِرلَر(مُنافِقلَر) نِی پُوچ و یالغان سُوزلَرِیگه، شُبهَه لَرِیگه تَسلِیم بُولِیشدِی. رسول الله صلی الله علیه وسلم جُودَه کوُپ تِیکشِیرُولَردَن سُونگ، بُو شَخصدَن اوُنِی طَرَفدارلَرِیدَن اوُزِینِی پاکلِیگِینِی اِعلان قِیلیب، حُکوُمَتنِی قُدرَتِی واسِیطه سِیدَه بُو گوُرُوهگه قَرشِی حَربِی کوُچنِی اِیشگه سالَدِی.
اوُشَه قَدِیمدَه هَم مُسُلمانلَر اوُزلَرِینِی حَدلَرِیدَن تَجاوُز قِیلِیشدِی. اوُ پَیتدَگِی مَنَه بُو مُسُلمانلَر مُسَیلَمَه نِی پَیغَمبَرلییک حَدِّیگه کوُتَرِیب یُوبارگن غوُلّات طائِفَه سِیدَن بُولِیشگن. مَنَه بُو غُولّات طائِفَه سِیدَگِیلَر هَم باشقَه مُسُلمانلَرگه اوُحشَش عِبادَتلَرنِی قِیلِیشَردِی، اَمّا مُسَیلَمَه نِی رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی نُبُوَّتِیگه شِیرِیک دِیِیشَر و بَعضِی حاص اِیشلَردَه اوُنِی حُکملَرِیگه اِیرگشِیشَردِی. مَنَه شُونگه قَرَمَسدَن بُو پَیتگه چه اوُلَرنِی هِیچ کِیم پَیغَمبَر و مُسُلمانلَرگه نِسبَتلَمَگن، مَثَلاً محمد غُولّاتلَرِی یا مُسُلمان غُولّاتلَرِی یا پَیغَمبشرگه نِسبَتلَنگن غُولّاتلَر یا ……دِیِیشمَگن، بَلکِی بَرچَه مَنبَعلَردَه اوُلَرگه و رَهبَرلَرِیگه اِسلام دائِرَه سِیدَن تَشقَرِیدَگِی شَخص، مُرتَد صِیفَتِیدَه یاندَشِیلگن.
اِیندِی مَوضُوعنِی دَوامِیدَه صَدرُ الاِسلامدَگِی بَعضِی غُولّاتلَرنِی شَخصِیَتلَرِی، اِیشانچلَرِینِی مُختَصَر کوُرِینِیشدَه اوُرگنِیب چِیقماقچِیمِیز، بُو اِیش آرقَلِی بِیز عَلِی شِیعَه لَرِیدَن کِیلِیب چِیقگن و اوُزلَرِینِی صَدرُ الاِسلامدَگِی غُولّاتلَرنِی حُکمِیگه کِیرگِیزِیب آلگن غُولّاتلَرنِی تَنِیب آلَمِیز:
- مُسَیلَمَه کَذُّاب
مُسَیلَمَه ابن حَبِیب حَنَفِی، مُسَیلَمَه کَذّاب اِسمِ بِیلن تَنِیلگن، اوُ بَنِی حَنِیفَه طائِفَه سِیدَن و یَمامَه لِیک بُولِیب، هِجرَتنِی 9چی یِیلِیدَه نُبُوَّتنِی دَعوا قِیلیب چِیقگن یالغانچِیلَرنِی بِیرِی بُولَدِی. اوُ طائِفَه سِینِی کَتّه کِیشِیلَرِی بِیلن بِیرگه مَدِینَه گه کِیلِیب اِسلامینِی اِظهار قِیلَدِی؛ اَمّا وَطَنِیگه قَیتِیب بارگچ نُبُوَّت فِکرِیگه تُوشِیب قالِیب غالِی بُولَدِی.
اوُ قُرآنگه تَقلِید قِیلگن حالده، قافِیَه لِی نَصر کَلِیمَه لَرِینِی یازِیب آدَملَرگه کُورسَتَردِی:
«الفِیل و ما الفیل، له خرطوم طویل، و له ذنب وبیل»
“فِیل نِیمَه اِیکَنِینِی بِیلَسِیزمِی؟ اوُنِی اوُزُون حَرطوُمِی و کَلتَه دُومِی بار.”
هِجرَتنِی اوُنِینچِی یِیلِی هَلِی تُوگَمَگن پَیتدَه یَمامَه دَن کِیلگن اِیکّی کِیشِی مَدِینَه گه کِیلیب مُسَیلَمَه نِی یازگن حَطِینِی رَسول الله صلی الله علیه وسلمگه بِیرَدِی. مُسَیلَمَه حَطِیدَه بُوندَی دِیب یازگندِی: “مِین سِین بِیلن نَبَوَّتدَه شِیرِیکمَن. یِیرلَرنِی یَرمِی بِیزلَرگه یَرمِی اِیسَه قُرَیشگه، اَمّا قُرَیش تَجاوُزکار بُولِیب عادِلانَه مُعامَلَه قِیلمَیدِی.”
رسول الله صلی الله علیه وسلم مُسَیلَمَه نِی حَطِینِی مَضمُونِیدَن آگاه بُولگچ، کِیلگن اِیکِّی کِیشِیگه قَرَب اَیتدِیلَرکِی: “اَگَر سِیزلَر خَبَر آلِیب کِیلوُچِی بُولمَگَنِینگِیزدَه، سِیزلَرنِی اوُلدِیرِیشگه بُویُورَردِیم، چُونکِی سِیزلَر بُوندَن آلدِین اِسلامنِی، تَوحِیدنِی قَبُول قِیلگن اِیدِینگِیز و مِینِی رِسالَتِیمگه اِیمان کِیلتِیرگن اِیدِینگِیز، حاضِر اِیسَه هِیچ قَندَی دَلِیلسِیز مَنَه بُو آدَمگه اِیرگشِیب اِسلامدَن قَیتِیبسِیزلَر.”
شُوندَن سُونگ رسول الله صلی الله علیه وسلم مُسَیلَمَه گه قِیسقَه اَمّا کِیسکِین جَواب یازگندِیلَر. پَیغَمبَرِیمِیزنِی حَطلَرِی قُویِیدَگِیچَه اِیدِی:
«بسم الله الرحمن الرحیم. من محمد رسول الله الی مسیلمه الکذاب، السلام علی من اتبع الهدی. اما بعد فان الارض لله یورثها من یشاء من عباده و العاقبه للمتقین .»
” بِسمِ الله الرّحمان الرّحِیم. الله نی رسول مُحَمّد دَن مُسَیلَمَه کذّابگه، هِدایَتگه اِیرگشگنلَرگه سَلام. اَلبَتَّه بُو یِیر الله نِیکِیدِیر، بَندَه لَرِیدَن اوُزِی هاحلَگن کِیشِیگه اوُنِی تاپشِیرَدِی و عاقِبَت تَقوادارلَرنِیکِیدِیر.”
مَنَه بُو یازِیشمَلَر هِجرَتنِی اوُن بِیرِینچِی یِیلِیدَه صادِر بُولگن اِیدِی، بُوندَن بِیر آز مُدَّت اوُتگچ رسول الله صلی الله علیه وسلم بُو دُنیا بِیلَن وِداعلَشدِیلَر. مُسَیلَمَه نِی یارانلَرِی رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی مُسَیلَمَه نِینگ پَیغَمبَرلِیگِی بِیلن بِیرگه قَبُول قِیلِیشگن و شَهادَت کِیلتِیرِیشگن و نَماز، رُوزَه و باشقه عِبادَتلَرنِی بَجَرِیشگن بُولسَه هَم، رسول الله صلی الله علیه وسلم بُولَرنِی تَوحِید و اِسلامدَن باش تارتگن کِیشِیلَر دِیب صِیفَتلَگنلَر و اوُلَرگه مُرتَدلَرگه قِیلِینگن مُعامَلَه نِی قِیلگنلَر.
- سَجّاح
مُسَیلَمَه کذّابنِی کِیتِیدَن اُمّ صادِر بِنت اَوس اِبن حَق اِبن اُسامَه سَجّاح اِسملِی سِخرگر عَیال چِیقگن، بُو عَیال هَم بِیر تُودَه کِیمسَه لَرگه اوُحشَب عَرَبِستان یَرِیم آرالِیدَه اِسلام پَیغَمبَرِی وَفات قِیلگچ، اِسلام حُکوُمَتِینِی قُدرَتِی سُوستلَشِیب نابُود بُولگن دِیب حَیال قِیلِیشَدِی. بُو عَیال رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی وَفاتِی بِیلَن اَبو بکر صِدِّیقنِی قُدرَتگه کِیلِیشِینِی آرَسِیدَگِی بِیر آز دَور اِیچِیدَه پَیغَمبَرلِیکنِی دَعوا قِیلِیب چِیقَدِی و اوُزِینِی قَبِیلَه سِیدَه رَهبَرِیَتنِی قوُلگه آلَدِی، همَدَه شُوندَی اِدّعالَرنِی قِیلگن کِیمسَه لَرگه اوُحشَب مَدِینَه دَگِی مَرکَزِی دَولَت قوُلِیدَن عَرَبِیستانِّی حَربِی و سِیاسِی قُدرَتِینِی قُولگه کِیرِیتِیش اوُمِیدِیدَه فَعالِیَتِینِی باشلَیدِی.یَنَدَه کوُپراق طَرَفدار جَملَش اوُچوُن اوَ بیلن مُسَیلَمهَ کذّابنِی اوُرتِسَیدَه مُلاقاتلَر هَم بُولِیب اوُتگن.
سَجَّاح بَنِی تَمِیم قَبِیلَه سِیدَن بُولِیب، آنه تاماندَن بَنِی ثُغلَب قَبِیلَه سِیدَن حِسابلَنگن، بُو قَبِیله دَه مَسِیحِیلَر جُودَه کُوپ تاپِیلَردِی. سَجّاح نَصرانِیَت مُحِیطِیدَه پَروَرِیش تاپگن اِیدِی، یا آنه قَرِینداشلَرِینِی واسِیطَه سِیدَه نَصرانِیَت بِیلن یَحشِی تَنِیش اِیدِی. سَجّاح تَبلِیغ قِیلگن دِینِّی اوُصُولَّرِی،آیَتلَرِیدَن بِیزلرگه بِیرار نَرسَه یِیتِیب کِیلمَگن. اوُنِی مِنبَرِی بُولگن و آیَتلَرِی شِعرِی نَصر اوُصلوُبِیدَه کِیلتِیرِیلگن، شُو بِیلن بِیرگه اوُنِی مُؤَذِّینِی،قوُرِیقچِیسِی بُولگن. سَجّاح الله نِی رَبُّ السَّحاب( بُولوُتلَر خُداسِی) دِیب اَیتَردِی.
سَجّاح مُسَیلَمَه نِی کُورگن پَیتِیدَه بُوندَی دِیگندِی:مِین مَقتاوگه توُلهَ صِیفَتلَرِینگنِی اِیشِیتدِیم و سِینِی تَنلَدِیم. سِینِی اِطاعَتِینگ گه اوُتِیش اوُچُون کِیلدِیم، بُو بِیلَن اِیکّاوِیمِیز اِیر و حاطِین بُولِیب پَیغَمبَر بُولَمِیز و بِیرگه عالَمنِی اِطاعَتگه آلِیب کِیلَمِیز.” شُو طَرزدَه اوُلَر تُورمُوش قُورِیشگن.
مُسَیلَمَه هَم سَجّاحنِی اِیرگشُوچِیلَرِیگه جَواب طَرِیقَه سِیدَه قوُیِیدَگِیلَرنِی اَیتگن اِیدِی: ” اوُنِی مَهرِیَه سِی صِیفَتِیدَه سَجّاحنِی اوُمَّتِینیی حُفتان و بَمداد نَمازِیدَن آزاد قِیلَمَن!” یَعنِی اوُشَه پَیتگه چَه مَنَه بُو اِیکِّی نَماز مُسُلَمانلَرنِی رَوِیشِی بُویِیچَه عَدا قِیلِینَر، هِیچ قَندَی کَم-کُوستِی بُولگن اِیمَسدِی، مُسَیلَمَه و سَجّاحگه اِیرگشگنلَر بِیش وَقت نَمازنِی عَدا قِیلِیشَردِی. مُسَیلَمَه سَجّاحگه اوُیلَنگچ اوُنِی مَهرِیَه سِی صِیفَتِیدَه اِیرگشُوچِیلَرِینِی تانگ دَگِی و حُفتان نَمازِینِی اوُقِیشلِیکدَن آزاد قِیلَدِی.
هِجرَتنِی 12 یِیلِیدَه اَبُو بَکرنِی خِلافَتِی پَیتِیدَه،حالد ابن ولید رَهبَرلِیگِیدَگِی لَشکَر یَمامَه گه یُولگه چِیقَدِی و نِهایَتدَه شِدّتلِی جَنگدَن سُونگ – بُوجَنگ تَرِیخدَه “یَمامَه جَنگِی” نامِی بِیلن مَشهُور – مُسَیلَمَه نِی لَشکَرِینِی یَکسان قِیلَدِی،مُسَیلَمَه هَم باغِی حالِیدَه هَلاک بُولَدِی.
سَجّاح مُسَیلَمَه اوُلدِیرِیلگچ تَوبَه قِیلَدِی و قَبِیلَه سِیگه قَیتِیب کِیتَدِی، اوُ یِیردَه هِیچ قَندَی تُوپالانسِیز حَیاتِینِی دَوام اِیتِّیرَدِی. کَلبِینِی رِوایَت قِیلِیشِیچَه، سَجّاحنِی قَبِیلَه سِی کِیِینراق بَصرَه گه کُوچِیب کِیتِیشَدِی و سَجّاح مَنَه شُو شَهَردَه وَفات تاپَدِی، هَمدَه مُسُلمانلَرنِی رَسم-رُسُومِ بُویِیچَه دَفن قِیلِینَدیی. کِیینچَه لِیک بَصرَه یَنگِی غُولّاتلَر یِیتِیلِیب چِیقَدِیگن مَرکَزگه اَیلَنگن.
صَدرُ الاِسلامدَگِی مَسَیلَمَه کذّاب،سَجّاح، اَسوَد عُنسِی،طلحَه ابن خُوَیلِد اَسَدِیگه اوُحشَش غوُلّاتلَرنِی تِیکشِیرِیب چِیقِیلسَه،پَیغَمبَرِیمِیزنِی رِحلَتلَرِیدَن کِییِن و ابو بکر صِدِّیقنِی حُکُومَتِی زَمانِیدَگِی اِیچکِی کافِرلَر (مُنافِقلَر) هِیچ قَچان غالِی مُسُلمان یا غالِی سُنِّی، دِیب ناملَنمَگنِی آشکار بُولَدِی. بَلکِی بَرچَه اوُرِینلَردَه اوُزِینِی کُفرِینِی آشکار قِیلگن و گوُرُوهلَر، بِیرلَشگن فِرقَه لَر قالِیبِیدَه مُسُلمانلَرنِی قَرشِیسِیدَه صَفگه تِیرِیلگن مَنَه بُو اِیچکِی کافِرلَرنِی “مُرتَد” دِیب ناملَنگن، اوُلَرگه قَرشِی آلِیب بارِیلگن جَنگلَر رِدَّه جَنگلَرِی دِیِیلگن.
علی ابن ابی طالب و اوُمَوِی،عُثمانِی شاهلَرِی دَورِیدَگِی اِیچکِی تَرتِیبسِیزلِیکلَر و حُکوُمَت ضَعِیفلَشگن دَوردَه هَم، مَرکَزِی حُکوُمَتنِی ضَعِیفلِیگِینِی کُورگن مَنَه بُو اِیچکِی کافِرلَر اوُزلَرِینِی مَوجُود اِیکَنلِیکلَرِینِی اِعلان قِیلِیب، علی شِیعَه لَرِی نِقابِی آستِیدَه یا ……مُسَیلَمَه کذّابنِی اِدَّعالَرِی و اوُنگه اوُحشَگَنلَر کُورِینِیشِیدَه دَرَجَمَه- دَرَجَه نَمایان بُولِیب بارِیشگن.
بُوندَی اوُرینلَردَه اَئِمَّه و اوُلَرگه اِیرگشگن مُخلِص کِیشِیلَر، مَنَه بُو اِیچکِی کافِرلَردَن اوُزلَرِینِی پاک اِیکنلِیکلَرِینی اَیتیب، کافِرلَرنِی کسفر صِیفَت اِیشانچلَرِینِی آدَملَرگه تَنِیشتِیرِیب بارِیشَردِی. اوُلَرنِی هِدایَتِیدَن اوُمِیدلَرِی اوُزِیلگن پَیتدَه اِیسَه، اوُلَرنِی لَعنَتلَب تَکفِیر قِیلِیشَر و اوُزلَرِیگه اِیرگشگن کِیشِیلَرنِی بُو اِیچکِی کافِرلَر بِیلن بِیرگه مُعامَلَه قِیلِیشدَن مَنع قِیلِیشَردِی.
علی ابن موسی رضا (علیه السلام) اوُزِینِی بِیر دُعاسِی آرقَلِی اَئِمَّه لَرنِی غُولّاتلَرگه نِسبَتاً تُوتگن اوُرنِینِی بَیان قِیلِیب اَیتَدِی:
” اِی خُدایا، مِین کُوچ و قُدرَتگه اِیگه اِیمَسمَن. فَقَط سِینِیگِینَه قُدرَتِینگ، کُوچِینگ بار،الله هِیم سِیندَن پَناه سُورَیمَن و بِیزنِی حَقِّیمِیز یُوق نَرسَه لَرنِی اِدَّعا قِیلِیب چِیقِیشگن کِیمسَه لَردَن بِیزار بُولِیب سِینِی آستانَنگ گه باش اوُرَمَن. بِیز اوُزِیمِیز اَیتمَگن نَرسَه لَرنِی بِیزگه نِسبَتلَب اَیتِیشَیاتگن کِیمسَه لَردَن بِیزار بُولِیب سِینِی دَرگاهِینگ گه باش قُویَمَن. الله هِیم،سِین یَرَتگوُچِیسَن، رِزقنِی هَم اوُزِینگ بِیرَسَن، فَقَط سِینگه سِیغِینَمَن و سِیندَنگِینَه یاردَم سُورَیمَن. الله هِیم، سِین بِیزلَرنِی و بِیزنِی آته لَرِیمِیزنِی و بِیزلَرنِی باشقه یَحشِی کِیشِیلَرِیمِیزنِی یَرَتگنسَن. خُدایا، پَروَردِگار بُولِیش سِیندَن باشقه گه سَزاوار اِیمَس، اوُلوُهِیَت و خُدا بُولِیش هَم فَقَط سِینِی اوُزِینگ گه حاص. سِینِی عَضَمَتِینگنِی کِیچِیک سَنَگن مَسِیحِیلَرنِی لَعنَت قِیلگِین، اوُلَرگه اوُحشَش سُوزلَرنِی اَیتَیاتگن آدَملَرنِی هَم لَعنَت قِیلگِین. خُدایا بِیز سِینِی بَندَه لَرِینگ و بَندَه لَرِنگنِی فَرزَندلَرِی بُولَمِیز، اوُزِیمِیز فایدَه،ضَرَر،اوُلِیم، حَیات و قَیتَه تِیرِیلِیشگه قادِر اِیمَسمِیز. خَدایا،بِیز اوُلَرنِی اوُزلَرِی اَدَّعا قِیلَیاتگن نَرسَه لَرگه دَعوَت قِیلمَگنمِیز. شُوندشی بُولگچ، اوُلَر اَیتَیاتگن نَرسَه لَر سَبَبلِی بِیزلَرنِی اَیبلَمَه. اوُلَر اَدَّعا قِیلَیاتگن نَرسَه لَر اوُچُون بِیزلَرنِی کِیچِیر و اوُلَرنِی هِیچ قَیسِینِیسِینِی یِیر یُوزِیدَه تِیرِیک قالدِیرمَه. اَگر اوُلَرنِی یِیر یُوزِیدَه قالدِیرسَنگ بَندَه لَرِینگنِی گمُراه قِیلِیشَدِی،فاجِر و کافِر کِیمسَه لَرنِی وُجُودگه کِیلِیشِیگه سَبَب بُولِیشَدِی.” [1]
بُونگه قوُشِیمچَه رَوِیشدَه غُولَّات شِیعَه لَرِیگه نِسبَتاً حاضِیرگِی عَصردَگِی اِیکِّی اِعتِبارلِی مَنبَعنِی نَظَرِینِی بَیان قِیلماقچِیمِیز، بُونِی یاردَمِیدَه اَیتِیلگن مَطلَبلَر یَنَدَه آیدِینلَشَدِی:
آیَتُ الله بِهجَت
سَوال 370: اَهلِی حَق یاکِی عَلِیُ اللّهِیلَر پاکمِی یا نَجَس؟ جَواب: اوُلَر نَجَسدِیرلَر.
آیَتُ الله خامِنَه ایِ
سَوال 317: “عَلِیُ اللّهِی” دِیب ناملَنگن فِرقَه بار بُولِیب، اَمِیراَلمُؤمِنِین عَلِی ابن اَبِی طالِب (علیه السلام) نِی خُدا دِیِیشَدِی و نَماز،رُوزَه نِی عَدا قِیلِیشنِی اوُرنِیگه اوُ کِیشِیدَن حاجَت طَلَب قِیلِیب دُعا قِیلِیشَدِی. مَنَه بُو کِیشِیلَر نَجَسمِی؟ جَواب: اَگر اَمِیرالمُؤمِنِین عَلِی ابن ابی طالب (علیه السلام)نی خُدا دِیب اِعتِقاد قِیلِیشسَه، «تعالى الله عن ذلک علوا کبيرا» اوُلَرنِی حُکمِی اَهلِی کِتابگه اوُحشَش غَیر مُسُلمانلَرگه اوُحشَیدِی، یَعنِی کافِر و نَجَس بُولَدِی.
مَنَه بُو کِیلتِیرِیلگن مِثالَّرگه و تَرِیخدَه کِیلتِیرِیلگن نَرسَه لَرگه قَرَیدِیگن بُولسَک، اِیچکِی کافِرلَرنِی اِماملَرگه و عَلِی شِیعَه سِی جَرَیانِیگه نِسبَتلَش جَهالَت، اَگر کِیشِی آگاه حالِیدَه قِیلسَه، بُو اوُنِی خِیانَتِینِی بِیلگِیسِی و مُسُلمانلَرگه نِسبَتاً آشکاره دُشمَن حِسابلَنَدِی.