Ихтилофларни иллатини яшириб уни йўқотмаслик хам вахдатга монеълик қилади (5)
Корзон Шаккок
Бугунги кундаги исломий фирқаларнинг улил амр шўроси ва мусулмонларни вохид ижмоъсини йўқлигидан келиб чиққан тафарруқ мушкилоти, маданиятга оид хужумлар ё маданиятга тегишли жанглар эмас, балки ақидавий масъуллар ва мубораза қилиш,филтерлаш, тарбия қилиш майдонидаги билимдонларнинг мушкилотидир. Чунки улар касалликни кашф қилиш ва уни олдини олиш ва вақтида дармон қилишни ўрнига , бу яраларни устини ёпиб яшириб қўйишган, аслида эса улар мушкилотлар оловини ўчириб ташлашлари лозим эди. Шунинг учун бу мушкилотлар кулни тагида қолган чўғга ўхшаб сақланиб қолади ва шароит мухайё бўлган пайтда яна шўълаланиб ёниб бошлайди. Тафарруқга хам мусулмонларнинг бошқа мушкилотлари каби назар билан қараш ва уни илдизи билан йўқотиш учун иллатини топиб ўзига хос равишлар билан бу иллатларни йўқ қилиш керак.
Мисол тариқасида айтадиган бўлсак, агар бир шахс бошқа бир кишини молини бехуда сарфлаб юборган ё ўғирлаган ё қарздор бўлган ва шу сабабли икковини ўртасида душманчилик вужудга келган бўлса, ва сиз буларни ўртасини келиштириб қўймоқчи бўлсангиз, биринчи бўлиб сиз уларни аразлаши ё душманчилигини иллати нимада экани билишингиз керак. Сўнгра иллатни билгач иккинчи қадамда ана ўша иллатни йўқотишингиз керак бўлади, яъни молни шахсга қайтаришингиз ё етказилган зарарни тўлатиб беришингиз лозим. Агар сиз бундай қилмайдиган бўлсангиз ва шахс сизни юзингиз хурматини риоя қилиб ё қўрқиб ё бошқа далилга кўра зохирда ярашганга ўхшаса хам, аслида ичидаги кина ва нафрат ўша холича ўзини кучида қолади.
از موانع وحدت (5) : سرپوش گذاشتن و برنداشتن علل اختلاف
به قلم: کارزان شکاک
امروزه چالش فرق اسلامی و تفرق ناشی از نبود شورای اولی الامر و اجماع واحد مسلمین چالش تهاجم فرهنگی و جنگ تمدنها نیست بلکه چالش مسئولین عقیدتی و خبرگان عرصه ی مبارزه و تصفیه و تربیت هستند که سعی دارند به جای آسیب شناسی و پیشگیری و درمان به موقع به سرپوش گذاشتن و کتمان آسیبهائی اقدام کنند که باید خنثی و خاموش گردند، اما همچون آتش زیر خاکستر به صورت زنده عمل نموده و منتظر فراهم شدن زمینه های شعله ور شدن می باشند. باید به تفرق به عنوان یکی از بزرگترین مشکلات مسلمین همچون سایر مشکلات زندگی نگاه کرد که جهت ریشه کن کردن آن نیاز به شناخت علل پیداش آن و روشهای رفع این علل دارد .
به عنوان مثال اگر شخصی مال کسی را هدر داده یا دزدیده یا بدهکاراست و به این دلیل بین این دو دشمنی به وجود آمده و شما قصد آشتی دادن آنها را دارید، در ابتدای امر باید بفهمید علت این قهر و دشمنی چیست؟ سپس با شناخت علت در دومین قدم باید علت را از بین ببرید، یعنی مال را به شخص برگردانید یا جبران ضرر نمائید؛ در غیر این صورت اگر شخص به خاطر رعایت حرمت شما ،ترس یا هر دلیل دیگری، در ظاهر اظهار آشتی کند باز کینه و نفرت به قوت خود باقی می ماند .
گاه علت اختلاف سوء برداشت از آیه یا روایتی است که در ادبیات عربی کلمه ی مورد نظر دارای چند معنی مشترک است و امکان اجتهاد و تأویل اشتباه در مورد آن وجود دارد. به عنوان مثال کلمه «عین» در زبان عربی، در بین چند معنا مشترک است. از جمله:چشم، جاسوس، چشمه آب.
اگر کسی بگوید: رفتم پیش دکتر، عین، یا، عین، دشمن را دستگیر کردیم یا از، عین، زلالی آب نوشیدم. با قراینی که گوینده گفته ما می توانیم منظور او را از چنان کلمه ای بفهیم.
در قرآن هم ما به چنین کلماتی بر می خوریم . مانند سیدنا یوسف علیه السلام که از کلمه ی «رب» معنی پادشاه را اراده کرده بود که الله متعال از زبان وی می گوید: وَقَالَ لِلَّذِي ظَنَّ أَنَّهُۥ نَاجٖ مِّنۡهُمَا ٱذۡكُرۡنِي عِندَ رَبِّكَ (يوسف/ 42) «[یوسف خطاب] به یکی از آن دو که می‌دانست آزاد می‌شود گفت: مرا در پیش سرور خود [یعنی شاه مصر] یادآور شو.»
یا در جای دیگری الله متعال باز از زبان سیدنا یوسف علیه السلام می‌فرماید:أَمَّآ أَحَدُكُمَا فَيَسۡقِي رَبَّهُۥ خَمۡرٗاۖ (يوسف/ 41) «اما یکی از شما [که در خواب دیده است که انگور برای شراب می‌فشارد، آزاد و دوباره ساقی مجلس می‌شود و] به سرور خود نوشیدنی می‌دهد.»
آیا کسی می تواند به خود اجازه دهد و بگوید سیدنا یوسف علیه السلام پادشاه را در جای الله قرار داده و او را «رب» نامیده و …!! حالا اگر کسی چنین برداشت اشتباهی کرد چه؟ تنها راه حل آسیب شناسی دقیق و کالبدشکافی و انجام آزمایشات تخصصی جهت شناسائی بیماری بدن به عنوان اولین قدم و سپس ارائه ی درمان است.
ایجاد اتحاد میان فرق مختلف اسلامی تنها با شعار و سرپوش گذاشتن بر علل به وجود آمدن تفرق امکان پذیر نیست. بلکه بهترین راه حل پیدا کردن علل این تفرق و کینه ها و سپس درمان آنهاست.
زمانی که یک شافعی با یک حنفی یا یک حنفی با یک حنبلی و غیره مرتکب آنهمه جنگ و خونریزی می شوند و با پیدا شدن قدرتی به نام شیعه این کشتارها و تکفیر کردنهای همدیگر می خوابد، این به دلیل شناخت علل و درمان علل نیست، بلکه امر موقتی است که جبرا آنها را مجبور به کنار نهادن اسلحه بر علیه همدیگر کرده است و هر ان ممکن است با از بین رفتن این جبر دوباره سرباز کند .
جنگ میان این فرق با شیعه نیز از این قاعده مستثنی نبوده است. باید علت جنگ در زمان و مکانی فهمیده شود. گاه دیده می شود به دلیل جرمی با شیعه می جنگند که شیعه صدها سال است از این علت برائت جسته و پیروان آن را لعن و تکفیر کرده است.
در این زمینه باید روشنگری نمود و مسلمین را با آنچه هست آشنا نمود، نه آنچه که خیال می کنند وجود دارد و نه آنچه دشمنانشان از همدیگر برایشان ترسیم نموده اند. به دنبال این علت یابی است که می توان راهکار درمان و مسیر اتحاد واقعی را نشان داد .
اگر امروزه دیده می شود که در اکثر گفتگوهائی که میان فرق اسلامی و حتی گروههای موجود در یک فرقه به صورت تملق‌آمیز از اتحاد و وحدت صحبت می شود و بعد ازگفتگو سخنان خودشان را عملی نکرده‌اند و یا به صورت جبهه‌گیری و جدل رو در روی هم قرار گرفته، بدون این که گفتگوی آنها نتایج مثبت چندانی داشته باشد و هر یک به همان موضع تفرقه زای قبلی خود برگشته اند به این دلیل است که این افراد به دلایلی این اختلافات را موشکافی نمی‌کنند و توجه ندارند که بسیاری از اختلافات در صورت شناسائی دقیق آنها قابل اصلاح هستند بعضی از اختلافات نیز تنها در هنگام تشکیل شورای اولی الامر جهانی و اجماع واحد مسلمین قابل حل می باشند و در این شرایط باید متروک شوند.
اما این افراد در مواردی با سرپوش نهادن بر موارد قابل حل مرتکب جرم دوروئی می گردند، مشخص است در چنین فضائی که کتمان حقایق بر ان حاکم است امید به حل اختلافات و رسیدن به یک راه حل شرعی بسیار کمرنگ می گردد . امام علی علیه السلام در این زمینه می گوید: «مبادا در دین دورویی ورزید که همبستگی و وحدت در راه حق، از پراکندگی در راه باطل بهتر است، زیرا خداوند سبحان نه به گذشتگان و نه آیندگان چیزی را با تفرقه عطا نفرموده است»([1]).
به دنبال پذیرش چنین بیماری، بیان مسأله و توضیح دقیق مفاهیم بحث است. در بسیاری موارد دیده شده که علت بحرانی که ما به خاطر حل مسایل تفرقه انگیز مذهبی درگیر آن هستیم بیش از آنکه به فاسدبودن نیت یکی از طرفین برگردد، به خاطر درک نادرست از مسایل اختلاف است و مهم‌ترین آنها مسأله فهم و درک اصطلاحات مورد مناقشه بوده است.
به همین دلیل لازم است قبل از وارد شدن به هر گفتگوئی معنای دقیق اصطلاحات مورد نظر توسط طرفین مشخص گردد، در غیر این صورت بحت و گفتگو مسیری احساسی و اکثرا انحرافی بدون استلال و برهان را خواهد پیمود .
[1]– نهج البلاغه، ترجمه‌ی محمد دشتی، خطبه 176 شماره 7.
Тарихчи ва фиқх олимларини ижтиходий ишлардаги раъйларини бошқа замонларга хам умумлаштириш вахдатга монеълик қилади(2)
Корзон Шаккок
Бизни динимиз исломдир, уни соясида яшайдиган хар қандай мўъмин бизни биродаримиз ва опа-синглимиз бўлади, исломий фирқаларни барчасидаги уламо ва аиммалар, аллохни шариатини тўғри фахмлашда бизларнинг манбаъларимиз хисобланади; мана бу уламолар ва имомларга ўзимизни нисбатламасдан туриб хам, уларнинг тўғри назарларидан фойдалана оламиз, мусулмонларни бири эканимизни ўзи бизларга кофийдир.
(Одамларни) аллох(нинг дини)га даъват қилган ва ўзи хам яхши амал қилиб,”шак-шубхасиз мен мусулмонлардандирман”, деган кишидан хам чиройлироқ сўзлагувчи ким бор?
Вахдат йўлида ва мусулмонларнинг фикрий ва ақидавий тирик харакатининг табиий йўлида қолишимиз учун қуйидаги омилни ёдимизда сақлашимиз лозим бўлади, хар қандай замонда яшаган тарихчи ва фақих олимни ижтиходий ишлари ана ўша ўзини замонига тегишли бўлади.
Ўтган тарихдан таълим олганимиздек бир даврни тушунчаси билан кейинги даврга қарамаслик керак,яъни ўтиб кетган даврни олдимизга олиб келишни ўрнига ,ўзимизни ўша даврга олиб боришимиз ва ўша кунни тушунчаси,кўз-қараши билан тахлил қилишимиз лозим. Фиқх бўйича хам таълим олганимиздек, хар бир фиқх олими ўтган дарвга махсусан ўзидан кейинги даврга эмас, балки ўзини даврига муносиб назарни содир қилган. Шу сабабли хам фиқх олими ўзини замонининг фарзанди хисобланади, бу олимнинг шариатдаги ижтиход қилса бўладиган,ўзгарувчан ишлардаги назарини тушуниш учун ўша замонга мурожаъат қилиш керак, уни назари ўзини замонига тегишли эканини тушуниб олишимиз лозим.
Бунга қўшимча равишда тарихчи ё фиқх олимлари бир ходиса ё фиқхий масала хақидаги ўзини шахсий кўз-қарашини баён қилган бўлиши хам мумкин, бошқа манбаълар ва фикрлар бор бўлиб туриб ана ўша шахсий назарни ўзига кифояланиб қолиш тўғри бўлмайди. Аслида энг яхши йўл шуки, барча оятлар, хадислар, тарихий ривоятлар хар қандай мавзуда бўлишидан қатъий назар текширилиши ва бунга қўшимча равишда ўша асрга хоким шароит умумий суратда ва хар бир тарихчини замони ва маконидаги шароити ва бошқа фиқх олимлари ва ўша замонни тарихчиларини муомала қилиш равишини хаммасини ёнма- ён қўйишлик лозим, шунда хақиқат шаръий манбаъларда бўлгандек юзага чиқади.
Аммо баъзи бир дўстларимиз учун бир қанча йиллар ва асрлар олдин вафот қилиб кетган кишиларнинг китоблари, сўзлари худди китоб ва суннати сахихга ўхшаш амал қилади. Бу хам уларнинг фақатгина мусулмон салафи солих кишилар бўлганлиги боис,чунки бу кишилар ўзларини даврларида имом, шайхул ислом, аллома каби унвонга эга бўлишган.
Буни натижасида баъзи бир дўстларимиз мана бу хурматли кишилар хақида қуйидагича фикрлашади: бугунги кунга,ислом тарихи ва мусулмонларга оид масалаларда фақат ана ўша кишиларни назаринигина баён қилиниши лозим. Агар ўтган асрларда яшаган азиз кишиларни кўзи билан хозирги мавжуд вазиятга қараётган кишилар шу холда давом этишса, вақт ўтиши билан уларни фикрлаш миқёси ва нави,гўёки бугунги кундаги дунёга тегишли эмасдек хозирги замонни тушунишга қодир бўлмайдиган , ўзига хос кўринишда бир қолибни ичига тушиб қолишади. Улар бу кетишда жохилият таъассуби, хурофотга берилиш, шаръий баён қилиш озодлигига мухолиф бўлиш, танқидни ва ўзини шаръан танқид қилишни қабул қилмаслик ,вохид уммат учун вохид ижмоъга етиш йўлидаги барча исломий фирқалар ва тафсирлардан ташкил топган улил амр шўросига қарши бўлишга дучор бўлишади.
از موانع وحدت (2) تعمیم رای مورخ و فقیه در امور اجتهادی بر سایر زمانها
به قلم: کارزان شکاک
دین ما اسلام است و هر مومنی که در سایه ی آن زندگی می کند برادر و وخواهر ما است، علماء و ائمه ی همه ی فرق اسلامی منابع ما در فهم صحیح شریعت الله هستند؛ و بدون آنکه خود را به یکی از علماء و امامان منتسب کنیم رای درست را از هر کدام از انها باشد می گیریم و برایمان همین کافی است که یکی از مسلمین باشیم . وَمَنْ أَحْسَنُ قَوْلًا مِّمَّن دَعَا إِلَى اللَّهِ وَعَمِلَ صَالِحًا وَقَالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ (فصلت/33)
برای اینکه در مسیر و حدت و مسیر طبیعی حرکت زنده ی فکری و عقیدتی مسلمین باقی بمانیم لازم است به عنوان یک عامل بدانیم مورخ و فقیه در امور اجتهادی فرزند زمان خویش است نه سایر زمانها.
ما در تاریخ آموختیم که هر دوره ای را نباید با بینش دوره بعد بررسی کرد و باید خود را به آن دوران برد نه آن دوران به نزد خود آورد و با نگرش امروزین ان را بررسی کرد و در فقه نیز آموختیم که هر فقیهی متناسب با دوران خود رای صادر کرده است نه متناسب با دورانهای قبل و بخصوص بعد از خود، به همین دلیل فقیه فرزند زمان خود است و باید جهت شناخت رای آن فقیه در امور متغیر و قابل اجتهاد شریعت، به آن زمان مراجعه کرد و رائیش را مخصوص آن زمان و مکان دانست نه سایر زمانها و حتی مکانها.
علاوه بر این ممکن است یک مورخ یا فقیه از نگاه خودش یک رویداد یا مساله ی فقهی را برای شما بازگو کند، و اکتفاء به این در صورت وجود منابع و آراء دیگر کار صحیحی نیست . بهتر ین راه این است که تمامی آیات، احادیث، روایتهای تاریخی در هر موضوعی بررسی شوند و مزید بر این شرایط حاکم بر هر عصر به صورت عموم و شرایط زمانی و مکانی هر مورخ و نوع برخورد سایر فقها و مورخین در همان زمان را باید در کنار هم قرار داد تا حقیقت آنگونه که هست مطابق با منابع شرعی به دست آید .
اما برای عده ای از دوستان سخنان وكتب افرادی كه سالها و قرنها قبل وفات كرده اند برای آنها همچون کتاب و سنت صحیح عمل می کند . آنهم صرفاً به این دلیل كه آنها سلف صالح مسلمین بوده اند و عناوینی چون امام، شیخ الاسلام، علامه و غیره را در زمان خود داشته اند .
در نتیجه عده ای از این دوستان چنان اطمینانی به این بزرگوران گذشته دارند که فکر میکنند فقط کسانی حق اظهار نظردر مسائل روز و تاریخ اسلام و مسلمین رادارند که رای آنها را برای امروز خود بیان کنند. کسانی که با چشم این عزیزان قرون گذشته وضع موجود را می بینند به مرور زمان محور فکری ونوع تفکر آنها به شیوه ای خاص قالب ریزی می گردد که انگار به این دنیای زمان حال ما تعلق ندارند و قادر نیستند زمان حال را بفهمند. و به گونه ای دچار تعصب جاهلی، دگم اندیشی، مخالف آزادی بیان شرعی، مخالف انتقاد و خودانتقادی شرعی، مخالف شورای اولی الامر متشکل از تمام تفاسیر و فرق اسلامی جهت رسیدن به اجماع واحد برای امتی واحد، و عاشق کشته و مرده ی هر آنچه قدماء مورد پسند وی گفته اند.
اشتباه این دوستان مثل این است که هم اکنون کسانی چون حارث بن کلده ثقفی،ابوعلی سیناو … زنده شوند و بخواهد بدون طی دوره های دانشگاهی وكسب مجوز و… مطب پزشكی دایركنند یا کسی چون ابورمثه تمیمی (رفاعه بن یثربی) صحابی پیامبر صلی الله علیه وسلم زنده شود و بدون طی این مراحل اقدام به جراحی نماید.!!
مُشرِکلر و اولرنینگ اسلام شریعتده گی تَعویل اهلینی اوزارا سوزلشُو آدبیاتِده گی حُکملری.
بسم الله و الحمد الله .
اما بعد: السلام علیکم و رحمة الله و برکته.
سوال .
بیزلرنینگ یَهودی کافرلرگه یا نَصرانی لرنی کافرلریگه کافر دِییشیمیز اولرنی اچّیغینی چِقَرَدی و بو الله نی بویروغی. و الله نی بویروغینی اِجرا قِلِش هَم عِبادت بُولادی. یهودی و نصرانی لرنی مُشرک دِییش عِبادت ایمسمی؟
ج: بعضی بیر کیشی لر کافرلرنی اچّیغینی چیقَریش اوچون شرعی بولمَگن سوزلر تَرکیبینی اِشلَب چِقرشَدی و حَتی اولرنی شَخصیاتنی حَقارَت قِلِشگه هم باریشَدی. بو یِیرده کافرلرنی اچّیغینی چیقریشنی عبادت دیب دلیل قِلِب آلِشگن.
Тарихий матнлар ва ривоятлар билан муомала қилишда кофирларни қуролидан фойдаланиш, вахдатга монеълик қилади (3)
Корзон Шаккок
Биз охирги даврларда ахли суннат ва шиъаларга мансуб жохил,алданган спутник ва ижтимоий каналларида – мана бу каналлар аксаран ахли суннатни душманлари томонидан фирқалараро жангларни ижод қилиш учун химоя қилинади – мухолиф томонни устида хукм қилиш борасида ёки муқобил томон билан мунозара қилган пайтда, ана ўша муқобилидаги томонни китобларида мавжуд ва ўзларини фойдасига бўлган матлаблар, ривоятларга ишора қилишади ва мана бу равиш орқали ўзларини хаққониятини собит қилмоқчи бўлишади. Бундай шароитда сизни мухолифингиздаги фалончи фирқа бу матлабни тасдиқлаши аниқ нарса, уни тўғри экани далил бўлолмайди! Хар қандай мавзуни сихатини “қуръони карим” ва пайғамбарни “суннат” дан қидириш лозим. Яна шу нарса қизиқки мана бу кимсалар ана ўша ўзлари ишора қилган китоблар ва манбаълардаги уларни кўз-қарашларига қарши бўлган нарсаларни эса аслан қабул қилишмайди.
از موانع وحدت (3) استفاده از حربه ی کفار در برخورد با متون تاریخی و روایی
به قلم: کارزان شکاک
ما در کتب و اخیرا در کانالهای ماهواره ای و اجتماعی فریب خوردگان جاهل منتسب به اهل سنت و شیعه، که اکثرا از طرف دشمنان اهل سنت جهت ایجاد جنگ فرقه ای حمایت می شوند، دیده ایم که جهت محکوم نمودن مخالفین و یا مناظره با طرف مقابل خود به روایات و مطالب موجود در کتاب طرف مقابل که به نفع خودشان است اشاره می کنند و قصد دارند به این شیوه حقانیت خود را ثابت کنند . واضح است اینکه فلان فرقه ی مخالف شما، مطلبى را تأیید کند، دلیل صحّت آن نیست! دلیل صحّت هر موضوعى را باید در «قرآن کریم» و «سنّت» قطعى پیامبر جست.. و جالب اینجاست که این افراد مطالب همان کتاب یا منبع را که به آن اشاره کرده اند اما بر علیه نگرش خودشان است را نمی پذیرند .
این روش گفتگو و مناظره به چند دلیل فاقد ارزش و اعتبار است :
وجود روایتهای دروغین توسط یهودیان، نصارا، غلات و یا دوستان نادان حدیث ساز، به گونه ای که کمتر فرقه ای از این بیماری در امان مانده است و هیچ فرقه ای نیست که کل روایتهای موجود در تمام کتب روائی خود در طول تاریخ را تأئید کند.
وجود اجتهاد در گردآوری و ثبت روایات و احادیث. بدون شک این دسته از علماء نیز معصوم و مجهز به وحی الهی نبوده‌اند، اینها نیز انسانهائی دارای خطاء بوده‌اند و نمی‌توان تمامی احادیث ثبت شده توسط آنها را پذیرفت . ظهور علمائی تصفیه گر چون آلبانی در میان فرق معروف به اهل سنت و برقعی در میان شیعه دلیل واضح این واقعیت است .
