Савол: сизни умавий,аббосий,усмоний аскарлардан нима фарқингиз бор? Нима учун Алини Муовиядан афзал кўришга харакат қиласиз?
Жавоб: Муовия ва уни аскарлари сахих “суннат” ва “хилафату ала минхажин нубуввах” номли соғлом таомни мавжуб бўлганига қарамасдан, огох бўлган холда,қасддан ва ўзларини ихтиёрлари билан “бидъат” ва захарланган таом бўлмиш шохигарликни ,исломий мажбурий хукуматни танлашди. Аммо амирал мўъминин Хасан ибни Али розиаллоху анху ана ўшанча сахобалар билан бирга мажбурий холатда ночор бўлганликлари боис зарурат учун мана бу катта бидъатга тан беришди ва исломий мажбурий бадал хукуматга сабр- тоқат қилишди. Хозирги пайтда бизлар хам “ хилафату ала минхажин нубуввах”га эга эмасмиз, уни яна янгидан қўлга киритиш учун харакат қиламиз , хозирда мана бу ўткинчи мархалада ночор холда зарурат сабабли мана бу бидъатга тан берганмиз, шундай бўлгач бизлар билан уларни орасида жуда кўп фарқ бор, улар бидъатни вужудга келтирувчилар ва уни хомийлари бўлишган , бизлар эса хозир бу бидъат билан мубораза қилаяпмиз ва бу бидъатни янгидан “хилафату ала минхажин нубуввах” суннатига айлантириш йўлида аллохни изни билан харакат қиляпмиз.
Энди Абу Бакр ё Умар ё Али афзалроқ экани ёки уларни Муовияни баробаридаги жойгохи қандай?- бўлиши масаласига келсак, ахли суннатни наздида бу масала аниқ ва равшандир; шундай бўлса хам бу масала бизларни бугунги кундаги муаммоларимизга кирмайди. Бу кишиларни барчаси вафот топиб кетишган,уларни хукумати ва хилофати хам тамом бўлган ва уларни қўллари бугунги кундаги дунёйимиздан узилган,шунинг учун хам мавжуд вазиятни идора қилишга хеч қандай таъсири йўқ. Бизлар бугунги кундаги шунча мушкилотларимизни бир четга суриб қўйиб,13 аср олдин ўлиб кетган ва аллохни рахматига кетган кишиларнинг мушкилотлари билан машғул бўлишимиз хам ақлга тўғри келмайди.
تِلْکَ أُمَّةٌ قَدْ خَلَتْ لَهَا مَا کَسَبَتْ وَلَکُم مَّا کَسَبْتُمْ وَلاَ تُسْأَلُونَ عَمَّا کَانُوا یَعْمَلُونَ (بقره/134)
( хар қандай холатда хам, улар хақида бахс қилиб тортишишни нима фойдаси бор?) улар бир вақтлар бир қавм бўлишган эди, энди эса дунёдан ўтиб кетишган. Уларни қўлга киритган нарсалари ўзлари учун, сизлар хам қўлга киритган нарсаларингиз ўзингиз учундир, уларни қилган ишлари учун сизларни сўроқ-савол қилинмайди.
Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни даъватларини аввалги йилларини текшириб чиқилса, шу нарсани тушуниб етамизки, ислом рисолати хозирги айтилаётган гаплардан кўра буюкроқ нарсадир.
Имоми Абдулбир нихоятда яхши бир нуқтага ишора қилиб айтадики: “ мусулмон уламолари шу нарсага иттифоқ қилишганки, аллох таоло қиёмат куни бандаларидан: мени энг яхши бандаларим қайси? Ёки фалончига қараганда фалончи яхшироқми ?-деб сўрамайди. Қабрда хам бундай савол берилмайди.
( ابن عبدالبر، الاستذكار، ج 14، ص 241)
Доктор Али Вардий (шиъаларни мутафаккир олимларидан) айтадики: “ бир марта форд ширкатини корхоналарини кўриш учун дитройт шахрига бордим. Ундан сўнг йўлимни шу ерга яқин бўлган араб махаллаларига буриб у ерга бир кириб ўтмоқчи бўлдим. Аммо у ерга борган пайтимда имоми Али билан Умар розиаллоху анхуни борасида бўлаётган мусулмонларнинг ўртасидаги жуда қаттиқ жанжалдан ажабландим,чунки буни натижасида хамма оёқга турган ва кина хам жуда авжига чиққан эди.
Америкалик бир киши билан мана бу тортишувлар хақида сухбатлашиб турган эдик, шунда у имом Али билан Умар розиаллоху анху хақида савол бериб айтди: мана бу икки киши бизларни олдимиздаги труман ва диюга ўхшаш хукуматни раислиги бўйича рақобат қилишганми? Мен унга айтдимки: Али ва Умар 1300 йил олдин хижоз ерларида яшашган, хозирги бўлаётган жанжал хам буларни қайси бири хилофатга муносиброқ бўлганлиги хақидадир. Буни эшитган америкалик нихоятда қаттиқ кулди, мен хам у билан бирга кулдим. Лекин мени кулгимдан йиғини хиди келиб турарди, чунки бизларни устимиздан кулиб туришлари , хақиқатда энг ёмон мусибат эди.
(مهلة العقل البشری، ص 246)
Шундай бўлгач бу ердаги хадаф, хулафои рошидинлардан бўлган Али ва Хасанни бағи ахлидан бўлган Муовияга нисбатан афзал бўлганини таъкидлаш эмас,балки бу ердаги шохигарлик ,деб номланган катта “бидъат”ни туғилганини текшириб чиқиш ва ундан бугунги кундаги мусулмонларни мушкилотларини хал қилиш йўлида ибрат ва дарс олиш ,хамда қўлдан бой берилган “хилафату ала минхажин нубуввах” ни қайтариб олиб келиш бўлади.