بَعضِیلَرنِی اَیتِیشلَرِیگه کوُرَه، اِیران اِسلامِی جُمهُورِیَتِی وَ طالِبان وَ داعِش وَ………اِیشنِی شوُنچَه لِیک رَسوا قِیلِیشگنکِی، حَلقنِی نَظَرِیدَن هَم تُوشِیب قالِیشگن وَ آدَملَر اوُلَردَن راضِی اِیمَس، حَتّی اوُلَرنِی قَرغَه شَدِی،اَصلِیدَه بُونِی عِلَّتِی نِیمَه دَه؟ (1)
جَواب: اَوَّلا اَساسِی بِیر مَوضُوعگه آیدِینلِیک کِیرِیتِیب آلِیشِیمِیز لازِم، شُوندَه حُکم چِیقَیرِیش آسانراق بُولَدِی، بُو مَوضُوع قوُیِیدَه گِیچَه: سِکولارِیزم دِینِی لِبِیرَلِیزم، ساسِیالِیزم، ساسِیال دِیماکرَتِیَه، ساسِییال مَسِیحِی وَ شوُنگه اوُحشَش 150 دَن آشِیق مَذهَبلَرگه بُولِینَدِی، اوُلَر نِهایَتدَه هِیلمَه – هِیل گاهِیدَه اِیسَه بِیر- بِیرِیگه قَرَمَه – قَرشِی بُولِیب مِینگلَب پَرتِیَه لَر بُولَردَن اَجرَلِیب چِیقگن، اوُلَرنِی هَر بِیرِینِی اَلاهِیدَه صُورَتدَه تِیکشِیرِیب چِیقِیلگن. شُو پَیتگَچَه هِیچ کِیم اوُلَرنِی هَمَّه سِیگه بِیر هِیل نَظَر بِیلَن قَرَمَگن، مِثال قِیلِیب اَیتگندَه سِکولار بُولگن – خِمرهایِی سُرخنِی ساسِیالِیستلَرِینِی یا ستالِیننِی – قِیلگن جِنایَتِینِی اَمِیرِکَه لِیک لِبِیرَللَرنِی اوُصلوُبِی بُویِیچَه حِساب- کِتاب قِیلِینگن اِیمَس، چُونکِی بُوندَی کوُرِینِیشدَگِی فِکرلَشنِی، حُکم چِیقَرِیشنِی اَحماقگرچِیلِیک دِیب بِیلِیشَدِی، بُولِیب هَم اوُلَرنِی هَمَّه سِی سِکولارِیست حِسابلَنِیشَدِی.
باشقَه بِیر تاماندَن قَرَسَنگِیز ساسِیالِیست سِکولارلَر اوُزلَرِینِی مَذهَبِیدَگِی صَدَّام حُسَین، قَذّافِی، خِمرهایِی سُرخگه، ستالِینگه، شِمالِی کَرِییَه گه اوُحشگنلَرنِی اوُزِینِی بِیر قِیسمِی، دِیب حِسابلَشگه حاضِر اِیمَس، اَگر بِیر کِیشِی اوُلَرنِی بَرچَه سِینِی بِیتتَه گوُرُوهدَه ، دِیب اَیتَدِیگن بُولسَه، اَرزِیمَگن اِختِلافلَرنِی وَ فَرعِی اِیشلَردَگِی مَیدَه نَرسَه لَرنِی سَبَب قِیلِیب کوُرسَتِیشَدِی وَ بَحثلَشِیب اِنکار قِیلِیشَدِی. لِبِیرَل سِکولارلَر هَم اَمِیرِکه لِیک لِبِیرَل سِکولارلَرنِی قوُل آستِیگه اوُتِیشنِی هاحلَشمَیدِی.
اِیندِی بِیر تَصَوُّر قِیلِیب کوُرِینگلَر، بِیر کِیشِی کِیلِیب سِکولارِیزم دِینِی وَ اوُنِی بَرچَه مَذهَبلَرِی بِیر هِیلدِیر، دِیسَه وَ اوُلَرگه بِیر هِیل نَظَر بِیلَن قَرَسَه، ساسِیالِیست، کامُّونِیست، ساسِیال دِیماکرَت، کاپِیتالِیست، دِیماکرَت مَسِیحِی وَ باشقَه لَر تامانِیدَن بُونگه نِسبَتاً قَندَی مُناسَبَت بِیلدِیرِیلَدِی؟
اَسلام دِینِیدَن هَم حَنَفِی، شافِعِی، حَنبَلِی، زَیدِی، 12 اِماملِیک شِیعَه لَرگه اوُحشَش تُورلِی- هِیل مَذهَبلَر کِیلِیب چِیقگن؛ اَمّا دِینِی اِسلامنِی دُشمَنلَرِینِینگ اَخماقگرچِیلِیکلَرِی شُوکِی، اوُلَر یَهُودِیلَر وَ نَصارالَرنِی دِینِیدَگِی جِنایَتلَرنِی هَم اِسلام دِینِینِی حِسابِیگه یازِیشَدِی، اِسلام بِیلَن اوُزگرتِیرِیلگن یَهُودِی وَ نَصارا دِینلَرِینِی اوُرتَسِیگه فَرق قوُیِیشمَیدِی، اِیندِی اِسلامدَگِی توُرلِی- هِیل مَذهَبلَرنِی اوُرتَه سِیگه فَرق قوُیِیش حَقِیدَه گپِیرمَسَه هَم بُولَدِی. مَنَه بُو دِماکرَتِییَه، رَوشَنفِکرلِیک، مادِیرنِیزم قالِیبِیدَه سِکولارِیستلَر طَرَفِیدَن دِینِی اِسلام وَ اوُنِی هِیلمَه – هِیل تَفسِیرلَرِیگه نِسبَتاً یِیلکَه سِیگه آرتِیب قوُیِیلَیاتگن خِیانَت وَ آشکار خِیلَه بُولَدِی.
اِیندِی اِیراننِی شِیعَه مَذهَبِیدَگِی وَ طالِباننِی حَنَفِی مَذهَبِیدَه گِی حُکوُمَتلَرنِی وَ نَجدِی بُولگن دَولَه نِی مَسَلَه سِیگه قَیتَدِیگن بُولسَک، هَر قَندَی عَادِّی اِنسان هَم بُو کَلِیمَه لَرنِی ظاهِرِیگه قَرَب توُرِیب اوُلَرنِی بِیر- بِیرِیدَن فَرقِی بارلِیگِینِی وَ اوُچتَه توُرلِی- هِیل مَکتَبلَر حَقِیدَه صُحبَت کِیتَیاتکَنِینِی تُوشُونِیب آلَدِی. لِیکِن بِیر شَخص کِیلِیب بُولَرگه جَهاندَگِی سِکولار کافِرلَرنِی وَ مَحَلِّی مُرتَد سِکولارِیستلَرنِی کوُز آینَه گِی وَ عَقلِی بِیلَن قَرَیدِیگن بوُلسَه، مَنَه بُو اوُچ مَکتَبنِی قانوُنلَرِی بِیلَن سِکولارِیستلَرنِینگ قانوُنلَرِینِی اوُرتَسِیدَه جُودَه کَتتَه آشکار فَرقنِی کوُرِیشَدِی. لِیکن بُو فَرقلَر یامان، سَلبِی مَعنادَه اِیمَس، جوُنکِی الله نِی شَرِیعَتِیدَه گِی قانوُنلَر اَساس جِهَتِیدَن کافِر وَ مُرتَد سِکولارِیستلَرنِینگ قانوُنلَرِیدَن فَرق قِیلَدِی، بُولَرنِی هَر بِیرِی قَرشِیسِیدَه گِی مُخالِف طَرَفنِی قَبُول قِیلمَیدِی. الله نِی قانوُنلَرِی سِکولارِیزم قانوُنلَرِینِی باطِل قِیلَدِی، بُونِی قَرشِیسِیدَه سِکولارِیستلَر ( عَرَب تِیلِیدَگِی مُشرِکلَر) هَم الله نِی قانوُنلَرِینِی اِعتِبارگه آلِیشمَیدِی وَ مَنَه بُو الله نِی قانوُنلَرِینِی اِجرا قِیلوُچِیلَرِی قَیسِی اِسلامِی مَذهَب بوُلِیشِینِی اوُلَرگه عُمُوماً فَرقِی یُوق.