دارُ الاِسلامدَه اَصل وَ فُرُوعلَرنِی اَهَمِیَتِی وَ جایگاهِی.
دارُ الاِسلامنِی دارُالکُفردَن اَجرَتِیب تَشخِیص بِیرِیش اوُچُون اَهلِی عِلم تَأیِین قِیلگن مِعیارلَر، فَقَطگِینَه مَنَه بُو جَمِیعَتدَه حاکِم بوُلگن “اَساسِی قانوُن” بوُیِیچَه دِیر، اِبنِ قایِّیم رَحِمَهُ الله اِسلام اوُلامالَرِینِینگ نَظَرِینِی کِیلتِیرِیب اَیتَدِیکِی: جوُمهُور اوُلامالَر اَیتَدِیکِی: دارُ الإِسلام هي التي نزلها المسلمون وجرت عليها أحكام الإسلام، وما لم تجر عليه أحكام الإسلام لم يكن دار إسلام. بُوندَی بوُلگن تَقدِیردَه فِقهِی قائِدَه گه بِینائاً «إذا سقط الأصل سقط الفرع» بِیر دِیارنِی دارُ الاِسلام دِیب ناملَشدَگِی اَصل، اوُندَه حاکِم بُولگن “اَساسِی قانوُن”گه باغلِیق بُولَدِی، اَگر مَنَه بُو اَصل اوُرتَدَن یُوقالَدِیگن بُولسَه، بَرچَه فُرُوعلَر هَم اوُرتَدَن کِیتَدِی وَ بِی اَثَر، اِستِناد قِیلِیب بوُلمَیدِیگن حالگه کِیلَدِی. مِثال طَرِیقَه سِیدَه:
- اِیمان اَصلدِیر، مَنَه شُو اِیمان یُوقالَدِیگن بُولسَه یَعنِی قوُلَسَه، نَماز وَ رُوزَه، جِهادگه اوُحشَش صالِح عَمَللَر هَم یُوق بُولَدِی قوُلَیدِی.
- فَرض نَمازلَرِی اَصلدِیر، مُعلوُم کوُنلَردَه بِیر عَیالدَن فَرض نَمازلَرِینِی اوُقِیش طَلَب قِیلِینمَیدِیگن بوُلسَه، اَلبَتَّه سُنَّت نَمازلَرِی هَم طَلَب قِیلِینمَیدِی. چُونکِی بُو یِیردَگِی اَصل فَرض نَمازلَرِی بوُلِیب، سُنَّت وَ فُرُوعلَر هَم اَصل کِیتگندَن سُونگ کِیتِیشِی اَنِیق نَرسَه دِیر.
- کوُندَلِیک حَیاتدَه هَم وَکِیل یاللَگن کِیشِینِینگ وَفات اِیتِیشِی بِیلَن اوُنِی وَکِیلِی هَم اِیشدَن کِیتَدِی.
بوُندَن حُلاصَه قِیلَدِیگن بُولسَک، مُسُلمانلَر دارُ الاِسلام وَ دارُ الکُفرنِی مَسَلَه سِیدَه اوُنِی اَصلِینِی مَحکَم اوُشلَشلَرِی لازِم بُولَدِی، مَنَه بُو جَمِیعَتگه حاکِم بُولگن “اَساسِی قانُونلَر” اَصل حِسابلَنَدِی، مَنَه بوُ “اَصل”گه اَساساً باشقَه وَظِیفَه لَر، فُرُوعلَر تَرتِیبگه توُشَدِی وَ قَبُول قِیلِینَدِی، شُونِینگ اوُچُون بُو مَسَلَه گه دِقَّت بِیلَن اِعتِبار بِیرِیشلَرِی کِیرَک.
بَعضِی بِیر کِیشِیلَر بِیزلَرنِی دارُ الاِسلامِیمِیزگه حَملَه قِیلِیشگن پَیتدَه تازَه لِیک، اِقتِصاد وَ …….لَرگه اوُحشَش فَرعِی مَسَلَه لَرگه اِعتِبارنِی قَرَتِیشَدِی وَ مَنَه بُو فَرعِی مَسَلَه لَرنِی اِیشِیرِیب کوُرسَتِیش آرقَلِی “اَصل” گه حَملَه قِیلِیشَدِی، حَتّی اوُنِی اَرزِیمَگن، مَیدَه نَرسَه، دِیب کوُرسَتِیشَدِی؛ اَمّا شوُنِی یَحشِی بِیلِیش کِیرَککِی، اَگر دارُ الاِسلامدَه بَعضِی فَرعِی نَرسَه لَر اوُرتَدَن کِیتَدِیگن بوُلسَه، اَصلنِی نابُود بُولِیشِیگه سَبَب بوُلمَیدِی، دارُ الاِسلام اوُز حالِیچَه قالَدِی، اَگر بَعضِی کَمچِیلِیکلَر، عَیبلَرگه اِیگه بُولسَه شوُ حالدَه توُرَدِی، حوُدِّی شوُنگه اوُحشَش دارُ الکُفر هَم اوُزِیدَگِی عَیبلَر، کَمچِیلِیکلَرگه قَرَمَسدَن شوُ حالِیچَه قالَدِی.