دار الاِسلامنِی دارُ الکُفر بِیلَن بُولگن عَلاقَه لَرِیگه حاکِم بُولگن اوُصُوللَر. ( 12- بُولِیم)
(1-قیسم)
مَنَه بُو مُشَخَّص زَمِینَه بارَسِیدَه “اِسلام وَ سِکوُلارِیزم دِینِینِی اوُزَرا عَلاقَه لَرِی” کِتابِینِی اِیککِینچِی وَ اوُچِینچِی جِیلدِیدَه مُفَصَّل صُحبَت قِیلِینگن، بُو یِیردَه هَم مُختَصَر صُورَتدَه مَنَه بُو اوُصُوللَرگه اِیشارَه قِیلماقچِیمِیز. اِنشاءَالله.
دارُ الاِسلام وَ دارُ الکُفرلَردَگِی مَوجُود حُکوُمَتلَرنِی اِیچِیدَه شوُندَی تَشکِیلاتلَر بارکِی، بَشَرنِی ذِهنِینِی قوُرِیلمَسِی وَ اِنساننِی ماددِی عِلمِینِی، تَجرِیبَه لَرِینِی ثَمَرَه سِی بُولَدِی، مَنَه بُو تَشکِلاتلَر عادَتدَه اِجتِمائِی مُناسَبَتلَرنِی یِینگِیللَشتِیرِیش وَ قانوُنلَرنِی تَحکِیم قِیلِیش وَ تَکاموُلَّه شِیش تامانگه کِیتَیاتگن اوُلَر اوُچُون یَرَتِیلگن مَقصَدلَرنِی پِیادَه قِیلِیشدَه اِیشلَتِیلَدِی.
مِثال طَرِیقَه سِیدَه کِیلتِیرِیلسَه، اِقتِصادِی مَسَلَه لَردَه دِیوان تَشکِیلاتِی اِیرانلِیکلَر تامانِیدَن وُجُودگه کِیلتِیرِیلگن نَرسَه بُولِیب، عُمَر اِبنِ خَطّاب رَضِیَ الله عَنهُ تامانِیدَن قَبوُل قِیلِینَدِی وَ اوُنِی عَیبلَرِینِی یُوقاتِیش اوُچُون کامِل حالَتگه کِیلتِیرِیلَدِی وَ شُو تَرتِیبدَه مَنَه بُو اِقتِصادِی تَشکِیلات حاضِرگِی زَمانگه یِیتِیب کِیلگوُنِیگه قَدَر جُودَه کوُپ اوُزگرِیشلَرگه دوُچار بُولگن.
مَنَه بُو حالَتدَه بُو حَوفسِیزلِیک، قَضائِی، صَنعَتِی، حَربِی، تَعلِیم- تَربِیَه گه آئِد، رِفاهِی، حِذمَت کوُرسَتوُچِی، تازَه لِیک، قوُرِیلِیش، تَبلِیغات، تِجارَتگه وَ …..آئِد حُکوُمَتنِی اِیچِیدَگِی تَشکِیلاتلَرنِی حوُددِی باشقَه اَبزارلَرگه اوُحشَش اوُزگرتِیرسَه بوُلَدِی وَ اَگر ناتوُغرِی اَثَرلَرِی مَوجُود بُولسَه اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه مُناسِب رَوِیشدَه اوُنِی ناتوُغرِی یاقمَیدِیگن اَثَرلَرِینِی آلِیب تَشلَسَه بوُلَدِی. اَگر اوُندَن کوُرَه یَحشِیراق اَثَرلَرنِی هاحلَسَک اوُنگه بِیزلَرنِی اَلله نِی شَرِیعَتِینِی کوُز- قَرَشِی بُویِیچَه مَقصَدلَرگه یِیتکَزَدِیگن باشقَه نَرسَه لَرنِی قوُشَه آلَمِیز؛ اَلبَتَّه بَرچَه دَولَتلَردَه تَشکِیلاتلَرنِی قانوُنلَرِی بُویِیچَه اِصلاحاتلَر عَمَلگه آشِیرِیلَدِی، اَلبَتَّه مَنَه بُوندَی مادِیللَردَن فایدَلَنگن دَولَتلَرنِی تَجرِیبَه لَرِیدَن فایدَلَنِیش قِیمَتلِی، قَدرلِی اِیش حِسابلَنَدِی.
مَنَه بُو حالَتدَه، بُو تَشکِیلاتلَر بَشَرنِی قوُلِی بِیلَن یَسَلگن مَشِینَه، اَسلَحَه گه اوُحشَب اوُزگرِیب تَکاموُللَشِیشدَه دَوام اِیتَدِی وَ بِیر تَفَکُّرنِی، فِکرنِی، عَقِیدَه نِی اِیختِیارِیدَه بوُلَه آلَدِی وَ بُو عَقِیدَه، فِکر اوُندَن حُوددِی بِیر اَبزاردِیک فایدَلَنَدِی.
دارُ الاِسلامنِی نَمایَندَه سِی بُولگن وَ “اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرنِی” آلِیب بارُوچِیسِی وَ اوُزِینِی اِیچِیدَه مَنَه شوُنچَه تَشکِیلاتلَرگه جای بِیرگن اِسلامِی حُکوُمَتنِی اوُزِینِی هَم توُرلِی- هِیل قالِبلَرِی بار. یَعنِی سُنَّت بوُلمِیش “نُبُوَّت مَنهَجِیگه اَساسلَنگن خِلافَت” شوُرالِیک حُکوُمَت بوُلِیشِی مُومکِین یاکِی بوُندَن باشقَه بِدعَتگه اَساسلَنگن پادشاهلِیکلَر بُولِیشِی موُمکِین، “مِعراث بُولِیب قالَدِیگن”، “مُستَبِد” وَ……اوُمَوِیلَرنِی، عَبّاسِیلَرنِی، عُثمانِیلَرنِی …….شاهلَرِیگه یاکِی کانستِیتوُسِیَه نِی مانَرهِیَه سِیگه یاکِی بوُگوُنگِی کوُندَه لِیبِیرَل دِیماکرَت ساسِیالِیست، کامُّونِیست حُکوُمَتلَرِیگه حاکِم بُولگن کانستِیتوُسِیَه وِی مانَرهِیَه گه، اَرِیستاکرَسِیَه، اَلِیگرهِییَه گه یاکِی توُرلِی- هِیل جوُمهُورِیَتلَرگه فِییادالِیزم، فِیدِیرالِیزم، کانفِیدِیرالِیزم وَ اوُلَرنِی اِیچِیگه توُرلِی – هِیل عَقِیدَه لَرنِی قوُیسَه بوُلَدِیگن باشقَه اوُنلَب حُکوُمَت قالِیبلَرِیگه اوُحشَیدِی. مَثَلاً: فرَنسِیَه یا گِیرمَنِیَه فِیدِیرَل جُومهُورِینِی اِیچِیگه سِکوُلارِیزم وَ اوُنِی توُرلِی- هِیل لِیبِیرَل نَوعلَرِی قوُیِیلگن یاکِی حِتای حَلق جوُمهُورِیَتِینِی اِیچِیگه یاکِی کَرِییَه حَلق جوُمهُورِیَتِینِی اِیچِیگه ساسِیالِیستلَر، چَپ سِکوُلارِیزمنِی نَوعلَرِی قوُیِیلگن. دِیمَک بُو یِیردَه قالِیب یا ستَکَن مُهِم اِیمَس، بَلکِی قالِیبنِی اِیچِیگه قوُیِیلگن نَرسَه مُهِمدِیر. [1][2]
(دوامی بار…….)
[1] رنی آستین ، آشنایی با حکومت، ترجمه، لیلا سازگار ،تهران ،مرکز نشر دانشگاهی، 1374ص 113 115
[2]کیوان عقیل پور ،آشنایی با علم سیاست،تهران ، اخوان ، 1389 ،ص 56 .61