Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш.
Шайх Абу Хамза хўромий: муқаддамот дарслари / бешинчи дарс:Шаръий душманшиносий (4) шаръий адабиётдаги муртадларни аниқлаш ва муртадларга, уларни жибхасига қандай муносабатда бўлиш.
(142-қисм)
Яъни агар аллохни зотига ва росулуллох саллаллоху алайхи васалламга, қуръонга ё аллохни шариатидаги қонунларга нисбатан таъна қилиш, арзимаган нарса деб санаш, хақорат қилиш ё хар қандай шева билан хурматсизлик қилиш, бирор бир шахс ё ахли суннат деб маъруф бўлган фирқалардан бўлган бир хизб томонидан содир қилинса, бу нарса бутун дунёдаги ахли суннатни хаммасини муртад бўлишига боис бўла олмайди, очиқ-ойдин кўриниб турганидек мана бу ўрин жахондаги хамма шиъаларга хам шомил бўлмайди. Яъни агар бир киши бу ишни қиладиган бўлса, бу иш хаммага шомил бўлмайди. Чунки умуман олганда шиъаларни хаммаси хеч қачон бир фирқа ё тоифа бўлган эмас ва хозирда хам хар қандай соғлом инсон улар масалан шофеъийларга ё ханафийларга ё моликийларга ё бошқа ахли суннат деб маъруф бўлган фирқаларга хатто хаворижларга, зохирийларга, мўътазилага ўхшаш ягона фиқх китобига ва рисоласига эга ва уларни хаммаси унга эргашишади,дея олмайди, йўқ бундай эмас. Хатто улар ўлиб кетган бир мужтахид билан хам ишлари йўқ ва уни фатволарига кўра амал қилишмайди. Эътибор беринглар, демак, сен ўтиб кетган кишини фатвосига кўра мана бу мазхабдаги тирик инсонни мухокама қила олмайсан. Мана бу, бу мазхаб хақида тушуниб етиш керак бўлган нихоятда мухим нуқта хисобланади. Бўлиб хам бир шофеъийни ё ханафийни ё моликийни ё ханбалийни мана бу мазхабни бошидаги олимларни,буюк кишиларни фатвосига кўра мухокама қила оласан. Нима учун? Чунки, мана бу фирқалар хозирда хам мана бу фақих кишиларни фиқхига тақлид қилишади, аммо шиъалар бундай эмас, улар фақат тирик кишиларга тақлид қилишади, хатто тирик кишилар хам муттафиқун қовл эмаслар, балки улар турли-хил кўз-қарашга эга хилма-хил фирқалардан ташкил топишган. Бу нарсани хаммамиз кўриб турибмизми? Хатто бир хил кўз-қарашни ўзида хам бир неча маржаъ тақлид топилади.
Бир тасаввур қилиб кўринглар, Барқаъий рохимахуллохни ва аллох хифз қилсин Табатабоийни тарафдорларини ўзи бир неча гурухга бўлинишади ва хозирда хам оятуллох Хоминаийни тарафдорлари жуда катта тоифани ташкил қилади, Содиқ шерозийни тарафдорларини ўзи хам алохида йўлдан юришади, шунга ўхшаш Ливандаги,европадаги,Эрондаги ва бошқа турли-хил минтақалардаги бошқа турли-туман гурухларни номини келтирса бўлади.
Мана бу текширувларни натижаси қўлга киритадиган биринчи натижа шуки, уларни хаммаси бир хил эмас ва уларни устида харгиз ягона хукмни содир қилиб бўлмайди. Бу хақиқатдур. Бутун жахон шиъаларининг ўртасида жиноятчи инсонлар қанча миқдорда топилса, буни жамиятга нисбатан айтяпман, мана бундан кўпроғини ахли суннатни орасидан топса бўлади. Демак, мана бу андак,озгина инсонларни борлиги сабабли ахли суннатни хаммасини ё бутун жахон шиъаларини хаммасини жиноятчи,муртад деб бўлмайди.
Ўзимизни махалламизда,қишлоғимизда ва шахримизда ана ўшанча хилма-хил фикрлар,ихтилофлар мавжуд бўлиб туриб, ахолини хаммасини бир хукмга шомил қилишимиз бизни ўзимиз учун хам имкони йўқ нарса; энди бир давлатнинг ё бир динга эргашувчиларнинг ёки бутун дунё бўйича бир мазхабнинг устида хукм бериш хақида гапирмаса хам бўлади. Якка шахсни устида хукм чиқариш билан бир минтақани устида хукм чиқаришни ўртасида катта фарқ бор. Сиз дорул ислом дея оласиз, аммо мана бу дорул исломда хамма мусулмон бўлмаслиги мумкин, у ерда ахли зимма хам мавжуд бўлиши мумкин, ёки бўлмасам фалон жой дорул куфр бўлади ва бу минтақадаги аксариятга қараб хукм чиқарилади, аммо уларни орасида мусулмонлар хам бўлиши мумкин, биз мана бу мусулмонларни борлиги хақида хабар топганимиздан ва аниқ текшириб чиққанимиздан сўнг,уларни мусулмонларни хукмига шомил қиламиз.
Хўп, иртидодга дучор бўлганлар хақида ёки бошқачароқ қилиб айтганда бундай катта жиноятни қилганларни устида,олдин айтиб ўтганимиздек тўрт филтерни – хозир яна қайтадан савол берган дўстлар учун яна қайтадан баён қиламиз- шартларни масалан такфир шартини фоилни,феълни ва феълни исботини ё сўзини устида бор ё йўқлигини кўриб чиқишимиз керак? Чунки мусулмонни устида бу хукмни чиқариш бўйича учинчи қадам шуки, унда бундай хукмни шартлари мавжудлиги кўрилади ёки бўлмасам шахсда мана бу ўринларни бири мавжуд бўлмайдиган бўлса, хеч ким уни жиноятчи дея олмайди, балки айтилган сўзлар ё хукмлар тухмат ва ёлғон хаддида қолиб кетади.
Бундай жиноятларни қилган шахслар борасида яна шу нарсага эътибор бериш керакки, шартларга қўшимча равишда хукм бериш бўйича монеъликлар хам мавжудми ё йўқми? Дўстлар диққат билан эътибор беринглар, мана бу имтиёзлар мусулмонларга тегишли, кофирларники эмас, яна қайтариб айтаман бу имтиёзлар кофирларники эмас, балки мусулмонларга тегишли; хатто , аллох таоло мунофиқлар ва секулярзадаларга шундай имтиёзларни берганки, мана буларни ошкор кофирларга берган эмас. Биз мана бу нарсалардан хабаримиз йўқми? Ўтган дарсларда хам бунга ишора қилиб ўтдик, мунофиқлар ана ўшанча ошкор куфрларни қилишганига қарамасдан биргина ёлғон узр сўраш билан уларни кечирилади ва улар ана ўшанча рухий жангларни қилишларига ва ёлғон,миш-мишларни тарқатишларига қарамасдан уларни кечирилган, аммо мана шу кечирим ошкор кофирларни устида хам ишлайдими? Албатта, ишламаган ва ишламайди хам.
Энди, келинглар абу басир аввал уларни мусулмон деб санаган сўнгра эса муртад деб хисоблаган ва бошқалар хам бу фатвони ижро ва амал қилиш мархаласига етказган шиъларни устида мана шу монеъликларни ,шартларни татбиқ қилайлик:
-1 мавониъдаги фоил.
-Болиғ бўлмаганлик, сизни назарингиз бўйича шиъаларни орасида болиғ бўлмаган киши мавжудми ва болиғ бўлмаганлар фақат ахли суннатни ўртасида топиладими? Уларни хаммаси таклиф ахли бўлиб ораларида болиғ бўлмаганлар мавжуд эмасми?
-Ақлсиз,жинни бўлишлик, яъни шиъаларни орасида жиннилар,маст бўлганлар топилмайдими? Фақат ахли суннатни ўртасида бундай узр келтириладиган инсонлар топиладими?
-Қасд қилмаган холатда унутишлик, унутиб қўядиган ва қасд қилмаган холда ишларни қиладиган хеч қандай шиъа топилмайдими? Фақат ахли суннатни орасида бундай ишларни қиладиган кишилар топилади холосми? Яъни унутиб қўядиган кишилар фақат ахли суннатни ўртасида мавжудми?
Энди, самовия омиллари ва иродасиз қилинадиган бу уч ўринни кўриб чиқдик, бундан ташқари фоилдаги муктасаба аворизлари яъни инсон уни касб қилишда бир нав ихтиёрга эга бўлган нарсалар нима бўлади? Баъзи ўринларда умум шиъалар билан суннийларни ўртасида фарқ борми ё йўқми?
-Хато, сизни назарингиз бўйича хатога дучор бўладиган хеч қандай шиъа топилмайдими ва хатокор инсонлар фақат ахли суннатни орасида топиладими?
-Таъвил, таъвил хақида берган таърифимизга кўра, шахс қуръон ва суннатда шубхага чанг солади ёки нотўғри тафсир ва таъвилга қўл уради, агар ахли суннат бўлган мусулмон ўзини ўрнидан ташқарида шаръий хукм чиқарса ёки шубха,нотўғри фикр сабабли хукмни тескарисини тушуниб қолган бўлса, ва уни устида иқомайи хужжат қилинмаган бўлса, унга узр келтирса бўлади, аммо бир шиъага нисбатан бундай муносабатда бўлиш мумкин эмас, шу иш тўғри бўладими? Сунний учун таъвил такфир бўлишига монеъ бўла олади, аммо шиъа учун бўлмайдими? Бўлиб хам бизлар шиъаларни мусулмон деб санаб ўтдик.
-Жохиллик, агар сунний бўлган шахс ўзидаги жохилликни бартараф қила олмаган бўлса ва бу унинг жиноятчи деб хукм берилишига монеълик қиладиган бўлса, нима учун бу нарса шиъаларни устида хам ишлатилмайди? Бу шиъаларни сени ўзинг мусулмон деб хисобладингку? Агар жохиллик ва жахолат мана бундай шаклда бўладиган бўлса баъзилар учун мумкин ва баъзилар учун мумкин бўлмайдими? Баъзилар учун бу мумкин бўлади,аммо баъзилар учун кечириб бўлмайдиган жиноят хисобланадими?
-Икрох,……икки мусулмон бир хил шароитга тушиб қолган бўлса ва тахдид сабабли жиноят қилишга мажбур бўлган бўлса, аммо хукм чиқарилган пайтда уларни бирини жиноятчи деб иккинчисини эса бегунох,деб эълон қилишни тасаввур қилиб бўладими? Яъни суннийни бегунох деб аммо шиъа мазхабидаги кишини гунохкор дея оламизми?
Диққат билан фикрланглар. Ўзингиз муртад дедингиз, муртад яъни олдин мусулмон бўлган кишидур. Бизларни довладаги биродарларимизни айтишича,улар исломга мунтасиб бўлганлардур, сизлар эса бизларни хаммамизни душманимиз бўласиз. Абу басир ва унга ўхшаганлар иртидод хукмини бериш орқали уларнинг олдин мусулмон бўлганликларини айтишди. Демак, сен бир мусулмон хақида сухбатлашяпсан. Шундай бўлгач уни устида тўртталик ўринларни риоя қилишинг ва уни филтерлардан ўтказишинг керак.
(давоми бор………)