مُقَدَّمات دَرسلَرِی/ آلتِینچِی دَرس: نِیمَه قِیلِیش کِیرَک؟ آنگلِی، مَقصَدلِی وَ حَرَکَتلَه نوُچِی وَحدَت.
شیخ ابو حمزه هورامی حفظه الله نی ااودیا تسمه سیدن یازیب آلینگن.
(9-قیسم)
مَنَه بُو قوُلاق سالِیش وَ اِطاعَتدَه – بوُیرُوق وَحدَتِینِی وَ عَمَل وَحدَتِینِی سَقلَب قالِیش وَ تَفَرُّقدَن پَرهِیز قِیلِیش اوُجُون – اوُزاق وَ یَقِین ستراتِیگِیَه گه حِذمَت قِیلَه دِیگن ضَرُورِی تَکتِیکَه لَرنِی نَظَرگه آلِیش (حُدَیبِیَه صُلحِینِی فایدَه سِی، اِیمتِیاز بِیرِیشلَر، آرتگه چِیکِینِیشلَر وَ باشقَه لَر) نِهایَتدَه مُهِم وَ حَیاتِی حِسابلَه نَه دِی. مَنَه بوُندَی اوُرِینلَردَه فَقَط رَهبَرِیَت وَ حَربِی، اَمنِیَّتِی، دِپلامَه تِیک شوُراگِینَه بوُلَردَن خَبَردار بوُلِیشِی موُمکِین وَ مُتَخَصِّصلَر، فُقَهالَردَن عِبارَت اوُلِی الاَمر شُوراسِی اِیسَه بوُندَی رَهبَرلِیک فَعالِیَتلَرِینِی نَظارَت قِیلَه دِی، مُسُلمان کِیشِینِینگ هَر قَندَی یَککَه حالدَه حَرَکَتِی اوُنِی اوُزِیگه وَ مُسُلمانلَرنِی جَماعَتِیگه نِسبَتاً آشکار ظُلمدوُر.
4- بِیزلَرنِی بُو دَرسِیمِیزدَگِی توُرتِینچِی اوُرِین: عُمُوم مُسُلمانلَرنِی جان وَ مال وَ زَبان وَ قَلب بِیلَن حِمایَه قِیلِیشلِیکدوُر.
رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم مَرحَمَت قِیلَه دِیلَرکِی: مَثَلُ الْمُؤْمِنِينَ فِي تَوَادِّهِمْ، وَتَرَاحُمِهِمْ، وَتَعَاطُفِهِمْ کمَثَلُ الْجَسَدِ إِذَا اشْتَكَى مِنْهُ عُضْوٌ تَدَاعَى لَهُ سَائِرُ الْجَسَدِ بِالسَّهَرِ وَالْحُمَّى. [1] مُؤمِنلَرنِینگ دوُستلِیکدَگِی، مِهرِبانلِیکدَگِی، بِیر- بِیرلَرِیگه اِعتِبار بِیرِیش توُیغوُلَرِیدَگِی صِیفَتِی حوُددِی بَدَننِی صِیفَتِیگه اوُحشَیدِی. بَدَندَگِی بِیر اَعضا نالَه قِیلِیب آغرِیسَه باشقَه اَنداملَرنِی هَمَّه سِی اوُنگه هَمدَرد بوُلِیشَه دِی وَ کِیچَه سِی بِیدار توُرِیش، حَرارَت، قَلتِیراق بِیلَن اوُنگه هَمراه بوُلِیشَه دِی.
بوُنگه مُسُلمان سِینگلِیسِینِی حَقارَت قِیلگنلِیگِی سَبَبلِی بَنِی قَینَقاع قَبِیلَه سِیدَگِی یَهُودِینِی اوُلدِیرگچ، اوُزِی هَم بازاردَه اوُلدِیرِیلگن مُسُلمان کِیشِی مِثال بوُلَه آلَه دِی، اَلبَتَّه اوُنِی اوُزِی هَم یَهُودِیلَر تامانِیدَن شَهِید قِیلِیندِی وَ رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم هَم مَنَه بُو جِنایَتچِینِی حِمایَه قِیلگن بَنِی قَینَقاعنِی هَمَّه سِیگه قَرشِی جَنگ اِعلان قِیلَه دِیلَر وَ عاقِبَتدَه هَمَّه نِی چِیقَه رِیب یوُبارَه دِیلَر. نِیمَه اوُچُون؟ چوُنکِی مُسُلمانلَرنِینگ دِینِینِی، جانِینِی، ناموُسِینِی، آبروُسِینِی، مالِینِی وَ باشقَه حُقوُقلَرِینِی دِفاع قِیلِیش هَمَّه نِینگ زِمَّه سِیدَگِی وَظِیفَه. مَخصُوصاً اَگر بُو حُقوُق بِیر کافِر کِیمسَه تامانِیدَن پایمال قِیلِینگن بوُلسَه. وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ (توبه/71) مُؤمِن وَ مُؤمِنَه لَر بِیر- بِیرلَرِیگه دوُستدِیرلَر.
بوُ یِیردَه مُسُلمانلَرنِی حِمایَه قِیلِیش مَسَلَه سِیدَگِی بِیر مُستَثنا حالَت مَوجُود بوُلِیب، بُو دارُ الکُفردَن دارُ الاِسلامگه هِجرَت قِیلمَه گن مُسُلمانلَرنِی حِمایَه قِیلِیشگه بارِیب تَقَلَه دِی. مَنَه بُو حالَتدَه، اَگر بِیزلَر اوُشَه کُفر حُکوُمَت یا حِزب یا دارُ الکُفر بِیلَن پَیمان توُزمَه گن تَقدِیرِیمِیزدَه گِینَه مُسُلمانلَرنِی دِینِی اوُچوُن حِمایَه قِیلَه آلَه مِیز. یَعنِی هِجرَت قِیلمَه گن وَ دارُ الکُفردَه ساکِین بوُلِیب یَشَه یاتگن مُسُلمانلَرنِی اَگر بُو حِمایَه قِیلیش بِیزلَر پَیمان تُوزگن کافِرلَرگه قَرشِی بوُلمَه گن تَقدِیردَه گِینَه دِین سَبَبلِی حَربِی وَ ماددِی حِمایَه قِیلَه آلَه مِیز، بِیزلَر اوُزِینِی جوُدَه کوُپ نَرسَه لَردَن وَ مُسُلمانلَرنِی حِمایَه تِیدَن مَحرُوم قِیلگن وَ هِجرَت هَم قِیلمَه گن بِیر مُسُلمان سَبَبلِی پَیمانِیمِیزنِی بوُزَه آلمَیمِیز: إِنَّ الَّذِینَ آمَنُواْ وَهَاجَرُواْ وَجَاهَدُواْ بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللّهِ وَالَّذِینَ آوَواْ وَّنَصَرُواْ أُوْلَئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاء بَعْضٍ وَالَّذِینَ آمَنُواْ وَلَمْ یُهَاجِرُواْ مَا لَکُم مِّن وَلاَیَتِهِم مِّن شَیْءٍ حَتَّى یُهَاجِرُواْ وَإِنِ اسْتَنصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ إِلاَّ عَلَى قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُم مِّیثَاقٌ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِیرٌ (انفال/72) اَلبَتَّه، اِیمان کِیلتِیرگن، هِجرَت قِیلگن وَ مالوُ- جانلَرِی بِیلَن اَلله یوُلِیدَه کوُرَشگن ذاتلَر وَ ( مَککَه دَن هِجرَت قِیلِیب کِیلگن مُهاجِرلَرگه) اوُی- جای بِیرِیب، یاردَم قِیلگن ذاتلَر – اَنَه اوُشَه لَر بِیر- بِیرلَرِیگه دوُستدِیرلَر. ( یَعنِی، تِیرِیکلَرِی بِیر- بِیرِیگه هَمکار، اوُرتَه لَرِیدَه اوُلِیم بوُلسَه، بِیر- بِیرلَرِیگه مِعراثخوُردِیرلَر.) اِیمان کِیلتِیرگن، اَمّا هِجرَت قِیلمَه گن ( یَعنِی هَلِی- هَنوُز مَککَه دَه یَشَب توُرگن) کِیشِیلَر اِیسَه تا هِجرَت قِیلمَه گوُنلَرِیچَه سِیزلَر اوُلَرگه دوُستلِیک قِیلَه آلمَیسِیزلَر ( یَعنِی بِیر- بِیرلَرِینگِیزگه هَمکار، مِعراثخوُر بوُلَه آلمَیسِیزلَر). اَگر اوُلَر دِین یوُلِیدَه سِیزلَردَن یاردَم سوُرَه سَه لَر، یاردَم قِیلِیش زِمَّنگِیزدَه دوُر. مَگر اوُلَرگه اوُرتَه لَرِینگِیزدَه ( اوُروُشمَسلِیک حَقِیدَه ) عَهد – پَیمان بوُلگن قَومگه ضَرَر یِیتکَه زِیش بِیلَن یاردَم قِیلمَیسِیزلَر. اَلله قِیلَه یاتگن عَمَللَرِینگییزنِی کوُرگوُچِیدوُر.
مَنَه بُو مُختَصَر اِیضاحلَر بِیلَن «بُنْيَانِ الْمَرْصُوصِيَشُدُّ بَعْضُهُ بَعْضًا» قوُرغاشِیندَن قوُرِیلگن بِینا یاکِی بِیزلَرنِی سوُزِیمِیز بِیلَن اَیتگندَه پُولَتدَن بوُلگن بِینا بوُلِیب، اوُنِی بِیر قِیسمِی باشقَه قِیسمَتِینِی مَحکَم اوُشلَب توُرَه دِی، شُو یِیردَه دارُ الاِسلامنِی طوُرلَرِیگه وَ اوُنِی جایگاهِیگه وَ بُو بِینانِی بَرابَرِیدَگِی مُسُلمانلَرنِینگ وَظِیفَه سِیگه اِیشارَه قِیلِیب اوُتماقچِیمِیز.
دارُ الاِسلاملَر اِیککِی طوُرگه تَقسِیم بوُلَه دِی، اِسلامِی شوُرا حُکوُمَتِی بوُلِیب، اوُ نُبُوَّت مَنهَجِیگه اَساسلَنگن خِلافَتدوُر، اِیککِینچِیسِی اِیسَه پَستراقدَگِی مَرتَبَه دَگِی نُبُوَّت مَنهَجِیگه اَساسلَنگن بَدَل اِضطِرارِی خِلافَتدِیر.
نُبُوَّت مَنهَجِیگه اَساسلَنگن خِلافَت حَقِیدَه صُحبَتلَه شِیشدَن آلدِین بِیر نوُقطَه نِی اِیسلَه تِیب اوُتِیش لازِم دِیب بِیلَه مَن، بُو اَهلِی سُنَّت اِماملَرِینِینگ کَتتَه کِیشِیلَر بِیلَن مُعامَلَه قِیلِیش رَوِیشِی وَ اوُلَرنِینگ خَطالَرِیدوُر، بُو عَرَب بوُلمَه گنلَرنِی اوُرتَه سِیدَه ناتَه نِیش نَرسَه.
گاهِیدَه بِیزلَرنِینگ کوُندَه لِیک اِیختِیاجلَرِیمِیزگه جَواب بوُلَه آلَه دِیگن بِیر سوُزنِی یاکِی بِیر تَرِیخِی واقِیعَه نِی تَفسِیرِی، تَحلِیلِی، عَیبلَرِینِی تِیکشِیرِیلِیشِی – اَگرچِی بَرچَه شَرعِی مِعیارلَرگه مُوافِق بوُلسَه هَم – بَعضِی بِیر عَزِیزلَر اوُچُون حَقارَت بوُلِیب حِسابلَه نَه دِی؛ بوُلِیب هَم اَگر اوُزِیمِیز بُو مَسَلَه لَرنِی کِیرَکلِیک صُورَتدَه شَرحلَب بِیرمَیدِیگن بوُلسَک، شَرقشُوناسلَرگه وَ مُنافِقلَرگه وَ سِکوُلارزَدَه لَرگه، مُرتَدلَرگه اوُحشَه گن دُشمَنلَرِیمِیز اوُزلَرِی هاحلَه گن شِیوَه بِیلَن شَرحلَب تَشلَه شَه دِی وَ اوُلَر شَرحلَب بِیرِیشگن هَم، بِیزلَر مَوجُود نَرسَه لَرنِی آشکار قِیلِیش وَ رَوشَنلَشتِیرِیش آرقَه لِی آشکار وَ پِینهان دُشمَنلَرگه یُولنِی یاپِیشِیمِیز کِیرَک. مَنَه بُو اوُرِینلَردَن بِیرِی رَسُول الله صَلَّی الله عَلَیهِ وَسَلَّم مُسُلمانلَرنِی جَمِیعیَتِی اوُچُون اِرایَه بِیرگن اوُچ تامانلَه مَه رِواجلَه نِیش یوُلِیدِیر.
(دوامی بار……)
[1] متفق علیه. البخاری مع الفتح، کتاب الأدب، باب رحمة الناس والبهائم (10/438)، (ش: 6011)؛ ومسلم فی کتاب البر والصلة، باب تراحم المؤمنین وتعاطفهم (4/2000)، (ش: 2586).