سَوال: اِمام یَعنِی نِیمَه؟ نِیمَه اوُچُون مامُوستا کرِیکار هَم آیَتُ الله خُمَینِیگه اِمام، دِیدِی، حاضِردَه هَم بَعضِیلَر آیَتُ الله خامِنَه ایِ گه هَم اِمام، دِییِیشَدِی؟ اِیران اِسلامِی جُمهُورِیَتِی هَم اِنقِلابنِی اَوَّلِیدَه رِیفِیرِیندوُم اوُتکَزدِی، سِیزنِی رِیفِیرِیندوُم حَقِیدَه نَظَرِینگِیز قَندَی؟
(مطلبنی کامل متنی)
جَواب: اِمامِی ماورِدِی اَیتَدِیکِی: اِماملِیکنِی واسِیطَه سِیدَه، نُبُوَّتگه اوُرِینباسَر بوُلِیش وَ دِین، دُنیا سِیاسَتِینِی قوُرِیقلَش مَوضُوعسِیدَگِی اِمامَتدِیر،اِمامِی نَوَوِی اَیتَدِیکِی: اِمامگه خَلِیفَه، اِمام، اَمِیر اَلمُؤمِنِین دِییِیلِیشِی جائِزدِیر. بُو یِیردَگِی اِمام سُوزِی حَنَفِی، جَعفَر صادِق، زَید، طَبَرِی، مالِکِی، شافِعِی، اَحمَد اِبنِ حَنبَلگه اوُحشَش اَهلِی فِقه کَتتَه لَرِیگه نِسبَتاً اِیشلَتِیلگن مَعنادَه اِیمَس، بَلکِی بُو یِیردَگِی مَنضُور دارُ الاِسلامنِی “رَهبَرِی” مَعناسِیدَه دِیر.
رِیفِیرِیندوُم مَسَلَه سِیدَه هَم اوُشَه یِیللَردَه بُو مَسَلَه حَقِیدَه هَمَّه نِی فِکرِینِی سُورَلِیشِی بارَسِیدَه مُوافِق وَ مُخالِف بوُلگنلَر مَوجُود اِیدِی، اَمّا اِیران دارُ الاِسلامِینِی اَساسچِیسِینِی دَستوُرِیگه کوُرَه اِیککِی اَساسِی اوُرِین بُویِیچَه هَمَّه نِی نَظَرِینِی سُورَلَدِی: بِیرِینچِیسِی 1357 یِیلنِی 10-11 فَروَردِینِیدَه حُکوُمَتنِی قالِیبِی حَقِیدَگِی اوُرِین تَنلاوِی اِسلامِی جُومهُورِی حُکوُمَتنِی قالِیبِی تَنلَنَدِی وَ اِیککِینچِیسِی 1357 یِیلنِی 11-12 آذَرِیدَه اَساسِی قانوُنلَر مَنَه بُو حُکوُمَتنِی قالِیبِیگه جایلَنَدِی، بُو بارَدَه هَمَّه نِی نَظَرِی سوُرَلَدِی، اِیراندَگِی 99 % آدَملَر بُو بارَدَه اوُزلَرِینِی مُثبَت نَظَرلَرِینِی اِعلان قِیلِیشَدِی.
مَنَه بُو رِیفِیرِیندوُم وَ هَمَّه نِی نَظَرِینِی سُورَش اَصلِیدَه “عُمُومِی، عام بَیعَت” بُولِیب، اَمِیر اَلمُؤمِنِین عَلِی اِبنِ اَبِی طالِبنِی سوُزلَرِیگه عَمَل قِیلِیش بُولَدِی، اوُ کِیشِی اَیتَدِیلَرکِی: ” بُو سِیزنِینگ حَققِینگِیز، اِیشلَرِینگِیزنِی تِیزگِینِینِی هاحلَگن کِیشِینگِیزگه تاپشِیرَه آلَسِیز وَ بُو بارَدَه هِیچ کِیمنِی حَققِی یُوق مَگر اوُزِینگِیز بُو کِیشِینِی باشلِیق قِیلِیب سَیلَیسِیزلَر. مِین هَم سِیزلَرنِی حِمایَنگِیز بُولمَیدِیگن بوُلسَه، سِیزلَرنِی اوُستِینگِیزدَه هِیچ قَندَی والِیلِیک قِیلَه آلمَیمَن. [1]
مُؤمِنلَر هَم 57 یِیلدَگِی اِسلامِی اِنقِلابنِی باشِیدَه فَقِیه رَهبَرِیَت اِرایَه بِیرگن حُکوُمَت قالِیبِیگه هَم اوُزلَرِینِی مُثبَت نَظَرلَرِینِی بِیرِیشَدِی وَ بُو اِیشلَرِی بِیلَن “عُمُومِی بَیعَت” بِیرِیشَدِی وَ عالِملَر، اوُلِی الاَمر کِیشِیلَرِی توُزِیب چِیققَن قانوُنلَرگه هَم بَیعَت بِیرِیشَدِی، مَنَه بُو شَکل بِیلَن آدَملَر اوُزلَرِینِی فَقِیه رَهبَرِیَتگه، نِظامگه، اَساسِی قانوُنلَرگه نِسبَتاً حِمایَتلَرِینِی “عُمُومِی بَیعَت” آرقَلِی اِعلان قِیلِیشدِی وَ نِظام اوُز اوُرنِیدَه قَرار تاپَدِی.
اَصلِیدَه مَنَه بُو بوُگوُنگِی اِیران اِسلامِیدَگِی رَوِیش بُویِیچَه اَهلِی حَل وَ عَقدنِی خاص بَیعَتِیدَن کِییِیینگِی عُمُومِی بَیعَت حِسابلَنَدِی؛ حوُددِی شوُنگه اوُحشَش غَربِی هوُرامان اِسلامِی اِمارَتِینِی دارُ الاِسلامِیدَه یا اَفغانِستان اِسلامِی اِمارَتِیدَه وَ مالِیدَه، سُومالِیدَه بِیزلَر سُنَّتِی وَ قَبِیلَه وِی رَوِیش بِیلَن اوُتکَزِیلگن رِیفِیرِیندوُم یا هَمَّه نِی سَیلاوِیگه گوُواه بوُلگنمِیز.
مَنَه بُو “عُمُومِی بَیعَت” هَم آدَملَر تامانِیدَن اِسلامِی نِظامگه فَقَط بِیر مَرتَه بِیرِیلسَه کِفایَه قِیلَدِی، اوُنِی بِیر مُددَتدَن سُونگ تَکرارلَنِیب توُرِیشِیگه حاجَت یُوق. اِیندِی رَهبَرِیَت مَسَلَه سِیدَه هَم اَهلِی شوُرا تَنلَگن رَهبَرگه آدَملَر اوُزلَرِینِی عُمُومِی نَظَرلَرِینِی اِعلان قِیلِیشدِی، چُونکِی یَنگِی رَهبَر مَنَه شُو اَهلِی شوُرا تامانِیدَن سَیلَنَدِی، اَهلِی شُورا هَم اَصلِیدَه آدَملَر تامانِیدَن اوُزِینِی وَقتِیدَه سَیلَنگن. مُؤمِن کِیشِی توُرلِی- هِیل شُورالَرنِی سَیلاوِیدَه اِیشتِراک اِیتِیشِی بِیلَن اوُزِینِی اِسلامِی نِظامگه ، رَهبَرِیَتگه نِسبَتاً حِمایَتِینِی اِعلان قِیلَدِی.
حاضِرگِی پَیتدَه هَم بُوتوُن جَهان سِکوُلار کافِرلَرِی وَ اِنقِلابنِی اَوَّلِیدَگِی 2% تَشکِیل قِیلگن مَحَلِّی سِکوُلار مُرتَدلَر (آشکار دُشمَنلَر) وَ مَحَلِّی مُنافِقلَر توُدَه سِی (پِینهان دُشمَنلَر) اوُزلَرِینِی کِینگ- کوُلَملِی رُوحِی جَنگلَرِینِینگ اَخبارات واسِیطَه لَر پَناهِیدَه توُرلِی- هِیل قَوملَرنِی نامِی آستِیدَه دارُ الاِسلامدَه یَنَه یَنگِیدَن عُمُومِی بَیعَت بِیرِیلِیشِینِی یا اَنَه اوُشَه رِیفِیرِیندوُمنِی اوُتکَزِیلِیشِیگه تَبلِیغ قِیلِیشیَپتِی، اِنقِلابنِی اَوَّلِیدَه هَم مَنَه بوُلَر اِیران مِللَتِینِینگ 98% مُثبَت آوازِینِی قَرشِیسِیدَه 2% بِیلَن مَنفِی آواز بِیرِیشَدِی وَ آدَملَرنِی، اِیران دارُ الاِسلامِینِی اِیچکِی قوُراللِی جَنگگه مَجبُور قِیلِیشَدِی.
اِنقِلابنِی اَوَّلِیدَگِی رَوِیش بُویِیچَه رِیفِیرِیندوُمگه دَعوَت قِیلِیلِیک، مُسُلمانلَرنِی عُمُومِی فِکرِی بِیلَن اوُینَشِیشدِیر وَ مَنَه بُو آشکار وَ پِینهان دُشمَنلَرنِی اِیستَکلَرِیگه تَسلِیم بوُلِیش اَلله نِی شَرِیعَتِیدَه یا خُلافایِی راشِیدِیننِی سِیرَتلَرِیدَه یا اِسلامِی هِیلمَه – هِیل مَذهَبلَرنِی فِقهِیدَه هَم مَوجُود اِیمَس، بُو فَقَط “یالغان اِیشلَب چِیقَرُوچِی اوُچتَه لِیک” تامانِیدَن یوُلگه قوُیِیلگن رُوحِی جَنگ بوُلِیب، دارُ الاِسلامگه حاکِم نِظامنِی قَبوُل قِیلِینِیش مِعزانِینِی سُوال آستِیگه قوُیِیش اوُچُون آلِیب بارِیلیَپگن نَرسَه، سِیز رِیفِیرِیندوُمگه دَعوَت قِیلَیاتگنلَرنِی آرَسِیدَه هَرگِیز مُؤمِن کِیشِینِی تاپَه آلمَیسِیز؛ یَعنِی حَتّی اَگرچِی مَنَه بُو نِظامگه قَرشِی بوُلسَه هَم، بوُندَی رِیفِیرِیندوُمنِی طَرَفدارِی بوُلگن مُؤمِن تاپِیلمَیدِی، حَتّی بِیر کَلِیمَه سُوز بِیلَن بُولسَه هَم تَبلِیغ قِیلِیشگن اِیمَس.
شُونگه قَرَمَسدَن اِیران دارُ الاِسلامِیدَگِی اَساسِی قانُوننِی 59 اَصلِیدَه اَیتِیلَدِیکِی: ” نِهایَتدَه مُهِم اِقتِصادِی، سِیاسِی، اِجتِمائِی، مَدَنِی مَسَلَه لَر بُویِیچَه مُوقَننِینَه کوُچلَرِینِی اَعمالِی هَمَّه نِی سَیلاوِیگه قوُیِیلِیشِی و مُستَقِیم آدَملَرنِی رَعیِیگه مُراجَعَت قِیلِینِیشِی هَم مُومکِین. عُمُومِی رَعیگه مُراجَعَت قِیلِیش هَم اَلبَتَّه مَجلِیس نَمایَندَه لَرِینِینگ اوُچدَن اِیککِی آوازِی بِیلَن تَصدِیقلَنِیشِی لازِم.”
بُو دارُ الاِسلامدَگِی قانوُنلَر، آدَملَرنِینگ اِیستَکلَرِی وَ اوُزگرُوچَن آرزُولَرِیگه کوُرَه اِیمَس، بَلکِی اِسلامِی مَذهَبلَرنِی بِیرِینِی کَنَلِی آرقَلِی اَلله نِی ثابِت شَرِیعَتِیگه اَساساً توُزِیب چِیقِیلگن؛ بُو دارُ الاِسلامدَه هَر بِیر تَخَصُّص اوُچُون مَنَه بُو تَخَصُّصنِینگ اوُزِیگه خاص اوُلِی الاَمر شوُراسِی مَوجُود؛ بِیزلَر مَنَه بُو دارُ الاِسلامدَه 14 عَصردَن سُونگ رَهبَرِیَت عالِملَرِینِی شُوراسِیگه اِیگه بوُلگن فَقِیه رَهبَرگه گوُواه بوُلِیب توُرِیبمِیز، مَنَه بُو مُتَخَصِّصلَرنِی بِیر چِیتگه سُورِیب مُسُلمان وَ غَیرِی مُسُلمان بُولگن وَ مُتَخَصِّصلِیککَه هَم اِیگه بوُلمَگن آدَملَرنِی رَعیِیگه مُراجَعَت قِیلِیش توُغرِی اِیش اِیمَس.
خُلافایِی راشِیدِین هَم قَرار قَبُول قِیلِیش مُشکِیل بُولِیب قالگن اوُرِینلَردَه اوُلِی الاَمر شوُراسِیگه یا اَهلِی حَل مُتَخَصِّصلَرِیگه مُراجَعَت قِیلِیشَردِی، دارُ الاِسلامدَگِی عُمُومِی آدَملَرگه مُراجَعَت قِیلِیشگن اِیمَس، بُو آدَملَرنِی اوُرتَسِیدَه مَدِینَه نِی اَطرافِیدَگِی یَهُودِی کافِرلَرِی یا نِجراننِی نَصرانِیلَرِی یا اَخساءنِی مَجُوسلَرِیدِیک جُودَه کوُپ سانلِی مُنافِقلَر توُدَه سِی یاکِی غَیرِی مُتَخَصِّص بوُلگن مُؤمِنلَر مَوجُود اِیدِی.
اوُلِی الاَمر شُوراسِی یا مُتَخَصِّصلَرِی اَمرِی حَقِیدَه صُحبَت قِیلِینگن پَیتدَه، بُوندَی کِیشِیلَردَن مَنضُور شوُکِی، اوُلَر شُو تَخَصُّص بُویِیچَه مُتَخَصِّص کِیشِیلَر تامانِیدَن تَنلَب سَیلَنگن شَخصلَردِیر. مَثَلاً طَبابَت اِیشلَرِینِی اوُلِی الاَمر شوُراسِی مُتَخَصِّص طَبِیبلَر تامانِیدَن سَیلَنَدِی، اِیندِی طَبابَتگه آئِد رَعی بِیرِیشگه اِیختِیاجِی بار اِیشلَرگه دُوچ کِیلگن وَقتِیمِیزدَه هِیچ کِیم بُو مَسَلَه نِی رِیفِیرِیندوُمگه قوُیمَیدِی، بَلکِی طَبابَت بُویِیچَه مُتَخَصِّصلَرنِی رَعیِنِی مِعیار قِیلِیب آلِینَدِی وَ آدَملَرنِی اوُستِیدَه حُکوُمَت قُدرَتِی بِیلَن اِجرا قِیلِینَدِی وَ آدَملَردَن فَقَط “اِطاعَت” قِیلِیش طَلَب قِیلِینَدِی.
مَنَه شُو شَکلدَه سِیاسِی، اِقتِصادِی، اِجتِمائِی، مَدَنِیَتگه آئِد مُهِم اِیشلَردَه اوُلِی الاَمر شوُراسِیگه مُراجَعَت قِیلِینِیشِی لازِم وَ مَنَه بُو شُورانِی بوُیرُوقلَرِینِی حُکوُمَتنِی قُدرَتِی بِیلَن اِجرا قِیلِیش کِیرَک، “اِیمانلِی” مُؤمِنلَر مَنَه بُو بوُیرُوقلَرگه اِطاعَت قِیلِیشَدِی وَ مُنافِقلَر توُدَه سِی هَم حُکوُمَتنِی قُدرَتِیدَن یا شَخصلَرنِی یا مُؤمِنلَرنِی جَمِیعَتِینِی قُدرَتِیدَن قوُرقِیب اوُزلَرِینِی اِطاعَتلَرِینِی نَمایان قِیلِیشَدِی، اَهلِی کِتاب وَ شِبهِ اَهلِی کِتاب کافِرلَرِی هَم دارُ الاِسلام بِیلَن توُزگن عَهد- پَیمانلَرِیگه اَساساً “اِطاعَت” قِیلِیشَدِی.
رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی:
مَنْ أَطَاعَنِی فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ وَمَنْ عَصَانِی فَقَدْ عَصَى اللَّهَ، وَمَنْ یُطِعِ الأَمِیرَ فَقَدْ أَطَاعَنِی وَمَنْ یَعْصِ الأَمِیرَ فَقَدْ عَصَانِی.[2]
مِینگه اِطاعَت قِیلگن کِیشِی اَلله گه اِطاعَت قِیلِیبدِی. مِینگه عاصِی بوُلگن کِیشِی اَلله گه عاصِی بوُلِیبدِی. اوُزِینِی اَمِیرِیگه اِطاعَت قِیلگن کِیشِی مِینگه اِطاعَت قِیلِیبدِی. اوُنگه عاصِی بُولگن کِیشِی هَم مِینگه عاصِی بُولِیبدِی.
اَهلِی تَعوِیل خَوارِجلَرِیدَن تَشقَرِی، مُسُلمانلَرنِی آرَسِیدَه دارُ الاِسلامنِی رَهبَرِیَتِیگه شَرعِی وَ مَعرُوف اِیشلَردَه اوُزِینِی “اِطاعَتِینِی” کوُرسَتِیشگه مایِیل بُولمَگن وَ هَمِیشَه بُویِین تاولَب تَفَرُّق اِیجاد قِیلِیشگه وَ اوُزِینِی صَفِینِی مُؤمِنلَرنِی صَفِیدَن توُرلِی-هِیل ناملَر، عُنوانلَر بِیلَن جُودا قِیلَدِیگن تَنها گوُرُوه مُنافِقلَرنِی توُدَه سِی بوُلَدِی.
رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی:
«أَنَا آمُرُكُمْ بِخَمْسٍ اللَّهُ أَمَرَنِي بِهِنَّ، السَّمْعُ وَالطَّاعَةُ وَالجِهَادُ وَالهِجْرَةُ وَالجَمَاعَةُ، فَإِنَّهُ مَنْ فَارَقَ الجَمَاعَةَ قِيدَ شِبْرٍ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ إِلَّا أَنْ يَرْجِعَ، وَمَنْ ادَّعَى دَعْوَى الجَاهِلِيَّةِ فَإِنَّهُ مِنْ جُثَا جَهَنَّمَ»
اَلله مِینگه اَمر قِیلگن بِیشتَه نَرسَه گه مِین سِیزلَرنِی اَمر قِیلَمَن: اِیشِیتِیش وَ اِطاعَت قِیلِیش، جِهاد، هِجرَت قِیلِیش وَ جَماعَت بِیلَن بِیرگه بوُلِیش (وَحدَتگه اِیگه بوُلِیش)، زِیرا جَماعَتدَن بِیر قَرِیچ جوُدا بوُلگن کِیشِی، اِسلام اَرقانِینِی اوُزِینِی بوُینِیدَن چِیقَرِیب تَشلَبدِی، مَگر یَنَه جَماعَتگه قَیتسَه، اوُزِینِی جاهِلِیَت ناملَرِی، عُنوانلَرِی بِیلَن ناملَیدِیگن وَ اوُنگه اِعتِقاد قِیلَدِیگن کِیشِی، اوُ جَهَنَّم اَهلِینِی جُملَه سِیدَندِیر. شوُ پَیتدَه بِیر کِیشِی اَیتَدِیکِی: اِی رَسُول الله! اَگر نَماز اوُقِیسَه وَ رُوزَه توُتسَه هَم؟! رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَر:
«وَإِنْ صَلَّى وَصَامَ، فَادْعُوا بِدَعْوَى اللَّهِ الَّذِي سَمَّاكُمُ المُسْلِمِينَ المُؤْمِنِينَ، عِبَادَ اللَّهِ»[3]
اَگرچِی نَماز اوُقِیسَه وَ رُوزَه توُتسَه هَم، شوُندَی بوُلگچ اِی اَلله نِی بَندَه لَرِی! بِیر- بِیرِینگِیزنِی اَلله سِیزلَرگه قوُیگن ناملَر وَ عُنوانلَر بِیلَن چَقِیرِیب مُسُلمان وَ مُؤمِن دِیب ناملَنگِیز.
شوُندَی بوُلگچ شوُرا بَرچَه تَشکِیلاتلَرگه، اِجرائِی وَ حُکوُمَت آرگنلَرِیگه حَتَّی مُسُلمانلَرنِی اِجتِمائِی، مَدَنِی، اِقتِصادِی لِیاقَتِیگه هَم حاکِمِیَت قِیلَدِی وَ مُؤمِنلَر اوُزلَرِینِی “اِطاعَتلَرِینِی” مَنَه بُو واحِد شوُرانِی واحِد اِجماع سِیگه بِیرِیشلَرِی لازِم، چوُنکِی بوُ شُورا اوُرنِیگه واحِد جَماعَتنِی وُجُودگه کِیلتِیرَدِی وَ مُؤمِنلَرنِی اوُرتَسِیدَه تَفَرُّق وَ دَستَه- دَستَه بوُلِیشنِی آلدِینِی آلَدِی، مَنَه بُو “اِطاعَت” مَن خَلَعَ يَدًا مِن طَاعَةٍ، لَقِيَ اللَّهَ يَومَ القِيَامَةِ لا حُجَّةَ له، وَمَن مَاتَ وَليسَ في عُنُقِهِ بَيْعَةٌ، مَاتَ مِيتَةً جَاهِلِيَّةً[4] اَساسِیدَگِی دارُ الاِسلام رَهبَرِیَتِیگه مُؤمِنلَر بِیرگن عُمُومِی بَیعَتگه قَیتِیب بارَدِی.
اَصلِی شوُرا بِیلَن بِیر قَطاردَه، نُبُوَّت مَنهَجِیگه اَساسلَنگن اِسلامِی حُکوُمَتنِی نِشانَه لَرِینِی یَنَه بِیرِی، حاکِیمِیَتنِی وَ مُسُلمانلَر دَولَتِینِی اِیچکِی عَمَل قِیلِیشِینِی اوُستِیدَه اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَرگه اَساسلَنگن “هَمَّه تامانِیدَن قِیلِینَدِیگن نَظارَت” بوُلِیب، بُو خَوفسِیزلِیک مَسَلَه لَرِیدَن تَشقَرِیدَگِی نَرسَه دِیر؛ شوُنِینگدِیک خَلِیفَه راشِد اَیتَدِیکِی: اَگر اَلله نِی کِتابِیدَه بِیر آیَت تاپِیب اوُنِی اَساسِیدَه مِینِی باغلَب قَمَب قوُیَه آلسَنگِیزلَر، شُو اِیشنِی عَمَلگه آشِیرِینگلَر. [5]
عُمُومِی قِیلِیب اَیتگندَه: اَصلِی شوُرانِی اِیشلَرِیگه عُمُومِی آدَملَرنِینگ فَعالِیَت مَیدانِی، اَصلِی شوُرانِی وَ اوُلِی الاَمر مُتَخَصِّصلَرِیگه تِیگِیشلِی بوُلگن اِیشلَرِیگه اَرَلَشِیشدَه اِیمَس، بَلکِی عُمُوم آدَملَرنِینگ فَعالِیَت دائِرَه سِی خاص وَ عام بَیعَتنِی بِیرگندَن سُونگ “هَمَّه تامانِیدَن قِیلِینَدِیگن نَظارَت” دَن عِبارَتدِیر.
اَلبَتَّه هِجرَتگه حاجَتِی قالمَگن کِیشِیلَر دارُ الاِسلامنِی رَهبَرِیَتِیگه بِیر نِیچَه اوُرِینلَردَه بَیعَت بِیرَه آلِیشَدِی، مَثَلاً اِسلام، اِیمان، جِهادگه کوُرَه؛ یَعنِی اِسلامگه اَساساً بَیعَت بِیرِیشدَن وَ مُسُلمانلَرنِی عُمُومِی دائِرَه سِیگه کِیرگندَن سُونگ، مُؤمِنلَرنِی خاص دائِرَه سِیگه کِیرِیشگه هَم بَیعَت بِیرِیشَدِی وَ جِهاد قِیلِیشَدِی: مُجاشِعنِی اَیتِیشِیچَه، مِین وَ بِرادَرِیم مَکَّه فَتح بوُلگندَن سوُنگ رَسُول الله صلی الله علیه وسلمنِی آلدِیلَرِیگه کِیلدِیک، شوُندَه مِین اَیتدِیمکِی، اِی رَسُول الله مِین بِرادَرِیم بِیلَن بِیرگه بِیزلَردَن هِجرَتگه بَیعَت آلِیشِینگِیز اوُچُون کِیلدِیک. رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلدِیلَر:
ذَهَبَ أهْلُ الهِجْرَةِ بما فِيهَا، مُهاجِرلَرنِی هِجرَت سِیلسِیلَه سِی مَکَّه فَتح بوُلگندَن سُونگ تَمام بُولَدِی. شوُندَه اَیتدِیمکِی: اوُندَه سِیز بِیزلَردَن نِیمَه اِیشلَر بُویِیچَه بَیعَت آلَسِیز؟ رَسُول الله مَرحَمَت قِیلَدِیلَر:
أُبَايِعُهُ علَى الإسْلَامِ، والإِيمَانِ، والجِهَادِ،[6] حاضِر سِیزلَردَن اِسلام،اِیمان وَ جِهادگه بَیعَت آلِینَدِی. اوُلوُغ کِیشِیلَرنِی سوُزلَرِیگه کوُرَه: رَحِمَ اللهُ امْرءً عَرَفَ قَدْرَه نَفْسِهِ وَلَمْ يَتَعَدَّ طَوْرَهُ. اوُزِینِی قَدرِی، اَندازَه سِینِی بِیلَدِیگن وَ اوُزِینِی چِیگرَه سِیدَن آشِیب تَجاوُز قِیلمَیدِیگن کِیشِیگه اَلله نِی رَحمَتِی بوُلسِین.
[1]مسند احمد (524).
[2] متفق علیه
[3] أخرجه أبو داود (4758)، وأحمد (21561) باختلاف يسير، وابن أبي عاصم في (السنة) 892/ صحيح الترمذي2863
[4] مسلم1851
[5] الشيخان ابوبكر و عمر ص231 و نظام الحكم في عهد الخلفاء الراشدين ص 198
[6] أخرجه البخاري 4305-4307/ ومسلم 1863