اوُزَرا حَلقَرا حُرمَتنِی وَ نَزاکَتنِی رِعایَه قِیلِیشنِی اَصلِی ( 15 بوُلِیم)
(2-قسمت)
اوُزَرا رَفتاردَگِی اَصل.
اوُزَرا حُرمَت قِیلِیش اَصلِینِی یانِیدَه بِیزلَر اوُزَرا رَفتاردَگِی اَصل نامِی آستِیدَگِی باشقَه بِیر اَصلنِی هَم کوُرَمِیز.
یَعنِی اَگر حَلقَرا عَلاقَه لَردَه اوُزَرا حُرمَت قِیلِیشنِی اَصلِی وَ اِیلچِیلَرنِی حَوفسِیزلِیگِی قَبوُل قِیلِینگن نَرسَه بوُلگچ، مَنَه شوُ تَرتِیبدَه اِسلامِی وَکِیللَرنِی وَ اِیلچِیلَرنِی حِبسگه آلِیش، دارُ الاِسلامنِی فُقَرالَرِینِی حِبسگه آلِیشدَگِی اوُزَرا رَفتارلَرنِی اَصلِی بُویِیچَه اِسلامِی حُقوُقلَر وَ مُؤمِنلَرنِی رَفتارِی قَبوُل قِیلِینگن اِیش حِسابلَنَدِی. یَعنِی اَگر دارُ الکُفر دارُ الاِسلامنِی اَعضالَرِیدَن بِیرِیگه نِسبَتاً مَنفِی، یامان قَدَم قوُیَه دِیگن بوُلسَه، اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی چِیگرَه لَر بُویِیچَه تاماننِی رَفتارِیگه مُناسِب جَواب قَیتَرِیشلِیک دارُ الاِسلامنِی حَققِی بُولَدِی. وَجَزَٰٓؤُاْ سَيِّئَةٍۢ سَيِّئَةٌ مِّثْلُهَا (شوری/40) ( هَر قَندَی ) یامانلِیکنِینگ جَزاسِی حُوددِی اوُزِیگه اوُحشَگن یامانلِیکدِیر( یَعنِی هَر بِیر یامانلِیکنِینگ اوُزِیگه یَرَشَه جَزاسِی باردِیر.)
اوُزَرا رَفتارلَرنِی اَصلِینِی باشقَه بِیر قِررَه سِی،رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلّمنِینگ وَ دارُ الاِسلامنِی مَسؤُللَرِینِینگ مُؤمِنلَرنِی حَققِیگه یَحشِیلِیک قِیلگن دارُ الکُفردَگِی کافِرلَرگه نِسبَتاً مُعامَلَه دَه، حَتّی اَگر مَنَه بُو کافِرلَر سِکوُلار وَ مُشرِک جَنگچِی بُولگن بُولسَه وَ جَنگ مَیدانلَرِیدَه مُسُلمانلَرگه قَرشِی اوُرُوشگن بوُلسَه هَم، قَدرلَش وَ اوُتگن یَحشِیلِیکلَرِینِی حِسابگه آلِیش صِیفَتِیدِیر. مُطعَم اِبنِ عَدِی رسول الله صلی الله علیه وسلم طائِفدَن قَیتگن پَیتلَرِیدَه، اوُ کِیشِیگه پَناه بِیرگن مُشرِک اِیدِی، اوُ اَبُو البَختَرِی اِبنِ هِشام هَم باشقَه لَر بِیلَن بِیرگه اَبِی طالِب دَرَه سِیدَگِی اِجتِمائِی، اِقتِصادِی ظالِمانَه مُخاصَرَه نِی سِیندِیرِیش بُویِیچَه فَعال حِصصَه قوُشِیشگن.
اَبُو البَختَرِی بَدر جَنگِیدَه مُسُلمانلَرگه قَرشِی جَنگدَه قَتنَشَدِی، اَمّا رَسُول الله صلی الله علیه وسلم اوُنِی اَبِی طالِب دَرَه سِیدَه مُسُلمانلَرنِی اِقتِصادِی مُخاصَرَه سِی دَورِیدَه قِیلگن حِذمَتلَرِی سَبَبلِی، اَگر اَسِیرگه توُشِیب قالسَه هِیچ کِیم اوُنگه ضَرَر یِیتکَزمَسِین، دِیب بُویُورگن اِیدِیلَر. یاکِی اوُ کِیشِی حُدَیبِیَه واقِیعَه سِیدَه هَم قُربانلِیک قِیلِینگن گوُشتلَرنِی اَنبِیالَرنِی تَعالِیملَرِیدَن بوُلگن یَحشِی صِیفَتلَرگه اِیگه کافِرلَرگه هَم جُونَتَر اِیدِیلَر، مَنَه شُو شَکلدَه کافِر شَخصنِی کوُز- قَرَشِیگه شوُندَی تَأثِیر اوُتکَزَر اِیدِیلَرکِی، مَنَه بُو کافِر شَخص اَیتَدِیکِی: مَنَه بوُلَرنِی یوُلِیگه توُسقِینلِیک قِیلِیشِیم یَحشِی اِیش اِیمَس ( اوُلَرنِی حَجلَرِیگه مانِعلِیک قِیلمَگنِیم یَحشِیراق).مَنَه بوُحالَتدَه، دارُ الکُفردَه باسقِینچِیلِیککَه، مُسُلمانلَرنِی قَتلِی عام بوُلِیشِیگه وَ مُسُلمانلَرنِی مَنبَعلَرِینِی تَلان- تَراج قِیلِیشگه قَرشِی بُولگن کِیشِیلَر بوُلِیشِی مُومکِین……. شُبهَه سِیز مَنَه بُوندَی شَخصلَرنِینگ، تَشکِلاتلَرنِینگ قِیلگن یَحشِیلِیکلَرِیگه دارُالاِسلامنِی مَسؤُللَرِی هَم یَحشِیلِیک بِیلَن جَواب قَیتَرِیشَدِی .[1]
عَهدگه وَفا قِیلِیش اَصلِی وَ قَراردادلَرنِی، پَیمانلَرنِی حُرمَت قِیلِیش.
اَلله تَعالَی مُؤمِنلَرگه خِطاب قِیلِیب مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَوْفُوا بِالْعُقُودِ … (مائده /1) اِی مُؤمِنلَر، عَقدلَرگه ( اوُزَرا کِیلِیشِیلگن بِیتِیملَرگه) وَفا قِیلِینگِیز!…….
مُؤمِنلَر هَم عَقد توُزگن پَیتلَرِیدَه اَلله تَعالَینِی دَستوُرِی بِیلَن اوُزلَرِینِی عَهدلَرِیگه، پَیمانلَرِیگه وَفا قِیلِیشَدِی: الْمُوفُونَ بِعَهْدِهِمْ إِذَا عَاهَدُوا …(بقره/177) عَهدلَشگنلَرِیدَه عَهدلَرِیگه وَفا قِیلگوُچِیلَر….. الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَلَا يَنْقُضُونَ الْمِيثَاقَ .( رعد/20) ( بُو آیَتلَردَن) فَقَط اَلله گه بِیرگن عَهدلَرِیگه وَفا قِیلَدِیگن وَ مِیساق وَعدَه لَرِینِی بوُزمَیدِیگن عَقل اِیگه لَرِیگِینَه اِیسلَتمَه آلوُرلَر.
مُؤمِنلَرنِینگ اِیچکِی وَ تَشقِی عَلاقَه لَردَه عَهد وَ پَیمانگه وَفا قِیلِیش اَصلِی، اوُزاق مُددَتلِی ستراتِیگِیک اوُصُوللَرنِی اِینگ مُهِمِی بوُلِیب، فَقَط اوُ باشقَه لَر تامانِیدَن بوُزِیلگن پَیتدَه یاکِی باشقَه لَرنِینگ پَیماننِی بوُزِیشِیدَن قوُرقِیلگن پَیتدَه: « وَإِمَّا تَخَافَنَّ مِنْ قَوْمٍ خِيَانَةً فَانْبِذْ إِلَيْهِمْ عَلَى سَوَاءٍ إِنَّ اللَّهَ لَا يُحِبُّ الْخَائِنِينَ(انفال/58) وَ یاکِی مَیدانگه اَصلِی نَفِی سَبِیل کِیلسَه سِیندِیرِیلَدِی، بُولمَسَم مُؤمِنلَر هِیچ قَچان پَیماننِی بوُزِیشمَیدِی، چوُنکِی مَنَه بُو پَیمانلَر وَ عَهدلَرنِی بَرابَرِیدَه اَلله نِی، اَلله نِینگ بَندَه لَرِینِی، اوُزلَرِینِی قِیامَتلَرِینِی آلدِیدَه مَسؤُل بوُلِیشَدِی: وَأَوْفُوا بِالْعَهْدِ إِنَّ الْعَهْدَ كَانَ مَسْئُولًا .( اسراء/34) عَهدگه وَفا قِیلِینگلَر. زِیرا،عَهد- پَیمان ( قِیامَت کوُنِیدَه) مَسؤُل بوُلِینَدِیگن اِیشدِیر.
(دوامی بار…..)
[1]صحیح بخاری ـ باب 15 ـ ص 974ـ شماره 2581