حَوفسِیزلِیکنِی تَأمِینلَشنِی اَصلِی (2) (19 بُولِیم)
(2-قیسم)
اِمامِی شافِیعِی رَحِمَهُ الله اَیتَدِیکِی: مَنَه بُو جِهاد مَعلوُم مِقداردَگِی کِیشِیلَر قِیام قِیلِیشِی اوُچُون فَرض قِیلِینَدِی…….دِیمَک مَنَه بُو مِقداردَگِی یِیتَرلِی مُسُلمانلَر جِهادگه قِیام قِیلِیشسَه ،باشقَه لَردَن گوُناه ساقِط بوُلَدِی، اَمّا فَضل وَ اَفضَللِیک مُجاهِدلَرنِیکِی بُولَدِی”. [1]
اَلبَتَّه مَنَه بُو طَلَب، دَعوَت، باشلَنغِیچ جِهاد بَرچَه اِسلامِی هِیلمَه – هِیل مَذهَبلَرنِی اِتِّفاقِیگه کوُرَه وَ جُمهوُر اوُلامالَرِینِی سوُزِیگه بِنائاً سُنَّت اِیمَس، فَرضِی کِفایَه حِسابلَنَدِی. چوُنکِی اَلله تَعالَی آچِیق – آیدِین بَیان قِیلَدِیکِی: « كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتَالُ وَهُوَ كُرْهٌ لَكُمْ » سِیزلَرگه جِهاد فَرض قِیلِینَدِی. بُو یِیردَه «كُتِبَ» فَرض قِیلِینگن دِیگن مَعنادَه کِیلگن، شوُنگه اوُحشَش شوُ سُوزنِی اوُزِی رُوزَه نِی واجِب بوُلِیشِی حَقِیدَه هَم کِیلگن « كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ » سِیزلَرگه رُوزَه فَرض قِیلِیندِی، «كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِصَاصُ فِي الْقَتْلَى » سِیزلَرگه قَصاص فَرض قِیلِیندِی، « إِنَّ الصَّلَاةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ كِتَابًا مَوْقُوتًا » حَتَّی نَماز حَقِیدَه شُو رَوِیش اِیشلَتِیلگن.
اِبنِ عابِیدِین حَنَفِی رَحِمَهُ الله اَیتَدِیکِی: اِسلام اوُلامالَرِینِی اَیتِیشِیچَه، دارُ الاِسلامنِینگ رَهبَرِی بِیر یِیل دَوامِیدَه بِیر یاکِی اِیککِی سَرِییَه نِی دارُ الحَربلَرگه جُونَتِیشلِیک وَظِیفَه سِی حِسابلَنَدِی، اِسلام اوُمَّتِی هَم اوُنگه یاردَم بِیرِیب رَهبَرنِی حِمایَه قِیلِیشلَرِی، قوُللَب- قُوَّتلَشلَرِی لازِم؛ اَگر دارُ الاِسلامنِی رَهبَرِی لَشکَرنِی جوُنَتِیشدَن باش تارتسَه یاکِی آدَملَر رَهبَرنِی حِمایَه قِیلِیشمَسَه وَ قوُللَب- قُوَّتلَشمَسَه، اوُلَرنِی هَر اِیککِیسِی گوُناهکار بوُلَدِی. شِیروانِی هَم «حاشیه تحفة المحتاج في شرح المنهاج» دَه اَیتَدِیکِی اوُصُولِیلَر اَیتِیشَدِیکِی:جِهاد قوُراللِی دَعوَت بُولِیب قادِر بوُلَدِیگن دَرَجَدَه قِیلِیشلِیک واجِب بوُلَدِی، اوُنِی یِیر یوُزِیدَه مُسُلمانلَر یا کافِرلَردَن بِیرارتَه سِی قالمَگوُنِیچَه دَوام اِیتتِیرِیلِیشِی کِیرَک. [2] [3]
مَنَه بُو “آزاد قِیلوُچِی” جَنگلَردَه دارُ الاِسلام وَ اِنسانلَر توُتقِینلِیکدَن حَلاص بوُلِیشَدِی وَ سِکوُلارِیستلَردَن (مُشرِکلَردَن) باشقَه لَرگه عَقِیدَه مَجبُورلَب یوُکلَنمَیدِی. سِکوُلارِیستلَرنِی اَلله تَعالَی نَجَس دِیب ناملَگن «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ» (توبه/28) مَنَه بُو سِکوُلارِیستلَر یِیرِینگلِی داغلَر بُولِیب هَر قَندَی یُول بِیلَن بُولسَه هَم اِسلام ناملِی یُووَدِیگن ماددَه پاکلَنِیشِی وَ مُسُلمان بُولِیشلَرِی یاکِی “دارُ الاِسلامنِی حَربِی قُدرَتِیگه مُناسِب” رَوِیشدَه یِیر یوُزِیدَن آلِیب تَشلَنِیشِی، نابوُد قِیلِینِیشِی کِیرَک. مَنَه بُو اوُلَر حَقِیدَگِی اَلله تَعالَی نِینگ سُنَّتِی وَ بَرچَه پَیغَمبَرلَرنِینگ، اوُلَرگه اِیرگشگنلَرنِینگ بوُتوُن تَرِیخ دَوامِیدَه بَرچَه مُشرِکلَرگه نِسبَتاً عَمَلدَگِی ستراتِیگِییَه سِی حِسابلَنَدِی، اَلله تَعالَی آخِیرگِی اِیلچِینِی زَبانِی بِیلَن سِکوُلار مُشرِکلَرگه خِطاب قِیلِیب مَرحَمَت قِیلَدِیکِی، اوُلَرگه اَیتِینگ: قُل لِلَّذِینَ کَفَرُواْ إِن یَنتَهُواْ یُغَفَرْ لَهُم مَّا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ یَعُودُواْ فَقَدْ مَضَتْ سُنَّةُ الأَوَّلِینِ (انفال/38) (اِی مُحَمَّد)، کافِر بُولگن کِیمسَه لَرگه اَیتِینگکِی، اَگر (کافِرلِیکدَن) توُحتَه سَه لَر، اوُتگن گوُناهلَرِی مَغفِرَت قِیلِینُور. اَگر یَنَه (کافِرلِیککَه) قَیتسَه لَر، اوُ حالدَه اَوَّلگِیلَرنِینگ سُنَّتلَرِی (یَعنِی کوُرگوُلِیکلَرِی) اوُتگن- کوُ، (یَعنِی اوُلَرنِینگ هَم باشلَرِیگه اَوَّلگِی کافِرلَرنِینگ کوُنِی توُشَر.) اوُتگن تَرِیخدَه اوُلَر بِیلَن هَمفِکر بوُلگنلَرگه مُعامَلَه قِیلِینگنِیدِیک ، اوُشَه سُنَّت اوُشَه قانوُننِی اوُلَرنِی اوُستِیدَه هَم اِجرا قِیلِینَدِی، اوُتگن کِیشِیلَرنِی اوُستِیدَه اِجرا قِیلِینگن اِلاهِی سُنَّت اوُلَرنِی اوُستِیدَه هَم عَمَلگه آشِیرِیلَدِی، بُو خُدانِی سُنَّتِی، اِیلگرِی اوُتگن کِیشِیلَرنِی اوُستِیدَه عَمَلگه آشِیرِیلگن؛ یَعنِی مُشرِکلَرنِی (سِکوُلارِیستلَرنِی) جَزاسِی نابُود بُولِیشدِیر وَ اوُلَر هَم نابُود بُولِیشَدِی، اوُتگن تَرِیخ دَوامِیدَه مُشرِکلَرنِی تَقدِیرِیگه دوُچار بوُلِیشَدِی. سِکوُلارِیستلَر اوُچُون اوُچِینچِی یوُلنِی اوُزِی یُوق، مَگر حُکوُمَت قُدرَتِی ضَعِیف بُولگن وَ ضَرُورَت، اِضطِرارِی حالَتدَه گِینَه دُشمَننِی پَرچَه لَب، بوُلِیب تَشلَش اوُچُون اَصلِی دُشمَنگه قَرشِی پَیمان توُزِیلِیشِی مُومکِین.
(دوامی بار…..)
[1] أبو عبد الله محمد بن إدريس الشافعي القرشي المطلبي ، الأم ، المحقق: رفعت فوزي عبد المطلب ،الاسکندریه ، دار الوفاء 1422 ق – ، 4/176
[2] ابن عابدین ، حاشیه ، 3/138
[3]حاشية الشرواني وابن القاسم على تحفة المحتاج على المنهاج [9/213]الجهاد دعوة قهریة فتجب اقامه بقدر الامکان حتی لا یبقی الا مسلم اومسالم