شَرعِی دُشمَنشوُناسِی (5) دُشمَنلَرنِی دَرَجَه لَرگه اَجرَه تِیش.
مُقَدَّمات دَرسلَرِی / بِیشِینچِی دَرس:
شَرعِی دُشمَنشوُناسِی (5) دُشمَنلَرنِی دَرَجَه لَرگه اَجرَه تِیش.
شیخ ابو حمزه هورامی نینگ ااودیا تسمه سیدن یازیب آلینگن
(16- قیسم)
اِمامِی شافِیعِی رَحِمَهُ الله گه اوُحشَه گن کِیشِی کِیلِیب یَمَنلِیکلَرگه اوُحشَه گنلَرگه اِسلامِی رَوِیش بِیلَن مَنَه بوُندَی تَمغَه یاپِیشتِیرِیشلَر توُغرِی بوُلمَسلِیگِینِی توُشوُنتِیرِیب بِیرِیشِی کِیرَک، یَعنِی اِمامِی شافِیعِی هَم ،سِیزلَر هَم رافِیضِی اِیمَسسِیزلَر، مَنَه بُو مِین وَ سِیزلَرنِینگ مُشتَرَک دُشمَنِیمِیز تامانِیدَن آلِیب بارِیلَه یاتگن فِتنَه بوُلَه دِی، دِییِیشِی لازِم. مِین هَم ، سِیزلَر هَم وَهّابِی اِیمَسمِیز یاکِی سِیزلَر هَم مِین هَم رافِیضِی اِیمَسمِیز، سِیزلَر هَم مِین هَم خَوارِج اِیمَسمِیز، سِیزلَر هَم مِین هَم مُرتَد اِیمَسمِیز، بَلکِی بِیزلَرنِی هَمَّه مِیز اَهلِی قِبلَه بوُلَه مِیز، بِیزلَر مُشتَرَک دُشمَنگه وَ مُشتَرَک نوُقطَه لَرگه وَ جوُدَه کوُپ مُشتَرَک مَنفَعَتلَرگه وَ نِهایَتدَه اَرزِیمَس فِقهِی اِیختِلافلَرگه اِیگه مِیز، مَنَه بُو اَرزِیمَس اِیختِلافلَرنِی فَقَطگِینَه واحِد شوُرا اوُزِینِی واحِد اِجماعسِی بِیلَن اوُرتَه دَن یوُقاتَه آلَه دِی، اوُرتَه مِیزدَگِی مُشتَرَک نوُقطَه لَرگه کوُرَه مُشتَرَک دُشمَنِیمِیزگه قَرشِی مُتَّحِد بوُلِیشِیمِیز کِیرَک، دِییِیشِی لازِم بوُلَه دِی.
مَنَه بوُ بارَه دَه بِیزلَرنِینگ بَعضِی بِرادَرلَرِیمِیزنِی خَطاگه یوُل قوُیِیشلَرِیگه بائِث بوُلَه یاتگن نازِیک وَ نِهایَتدَه سِیزگِیر نوُقطَه لَردَن بِیرِی شوُکِی، اوُزِیگه خاص بِیر دَورلَردَه وَ خاص بِیر مَکانلَردَه عالِملَر توُرتِینچِی دَرَجَه لِی دُشمَنگه یاکِی اَهلِی بِدعَت مَذهَبلَرِینِی، فِرقَه لَرِینِی بِیرِیگه نِسبَتاً جَنگ قِیلِیش فَتواسِینِی صادِر قِیلِیشگن. اَمّا بُو هَم اوُزِیگه خاص شَرطلَرگه اِیگه، بِیر شَخص یا گوُرُوه مُسُلمانلَرنِینگ شَرعِی حاکِیمِیگه قَرشِی قوُزغَه لان قِیلگن یا قِیام قِیلِیب چِیقِیشگن وَقتِیدَه یاکِی مُسُلمانلَرگه قَرشِی کافِر دُشمَنگه یاردَم بِیرگن بوُلسَه، عالِملَر مَنَه بوُ شَخص یا اَهلِی بِدعَت گوُرُوهِیگه قَرشِی جَنگ قِیلِیش اوُچُون فَتوا صادِر قِیلِیشگن؛ بُو یِیردَگِی جَنگنِی سَبَبِی اوُلَرنِی جَنگچِی کافِر بوُلگنلِیگِیدَه اِیمَس، بَلکِی اوُلَر بَغِی بوُلِیشگن، قوُزغَه لان قِیلِیشگن، خِیانَت قِیلِیشگن وَ مُسُلمانلَرنِی اوُلدِیرِیشگن.
حوُددِی شوُ یِیرگه کِیلگچ بِیز اِیککِیتَه اَساسِی نوُقطَه گه یِیتِیب کِیلَه مِیز:
- اوُلَرنِی بِیرِی شوُکِی، سِکوُلارِیستلَر شُبهَه سِیز بِیزلَرنِی بِیرِینچِی دَرَجَه لِی دُشمَنِیمِیز بوُلِیشَه دِی، اَمّا اوُلَرنِینگ بَعضِی بِیر دَستَه لَرِی بِیزلَرگه قَرشِی جَنگ قِیلمَه یاتگن بوُلِیشِی موُمکِین، بِیزلَر اوُزِیمِیزنِینگ تا قِیامَت کوُنِیگچَه بِیرِینچِی دَرَجَه لِی دُشمَنِیمِیز بوُلمِیش یَهُودلَر بِیلَن هَمِیشَه جَنگ قِیلِیشِیمِیز قَرار قِیلِینگن اِیمَس. چوُنکِی اوُلَر اَهلِی زِمَّه بوُلِیشلَرِی یاکِی بِیزلَر بِیلَن پَیمان توُزگن بوُلِیشلَرِی یاکِی بِیز بِیلَن اوُلَرنِی اوُرتَه سِیدَگِی جَنگ ساوُوق، رُوحِی، یوُمشاق جَنگلَرگه چِیگه رَه لَه نِیب قالِیشِی موُمکِین. لِیکِن سِکوُلارِیستلَر بِیلَن بوُلَرنِی عَکسِی اوُلَه راق ضَرُورِی، مُستَثنا اوُرِینلَردَه اِسلامِی جَمِیعیَتنِینگ رَهبَرِیَتِینِی تَشخِیصِیگه کوُرَه پَیمان توُزِیلمَسَه، باشقَه پَیتلَردَه اوُلَر بِیلَن پَیمان توُزِیب بوُلمَیدِی، اوُلَر هَرگِیز اَهلِی زِمَّه بوُلَه آلِیشمَیدِی وَ اوُلَر قوُراللِی جَنگ وَ اِسلامنِی قَبوُل قِیلِیشنِی اِیککاوِیدَن بِیرِینِی تَنلَشگه مَجبُور، چوُنکِی اوُلَرنِینگ مُسُلمانلَر بِیلَن سوُزلَه شُو رَوِیشلَرِی فَقَطگِینَه قوُرالدُور.
- اِیککِینچِی نوُقطَه بوُیِیچَه اِیسَه اوُشَه صائِل ( هُجُومچِی) دُشمَن مَسَلَه سِیگه یِیتِیب کِیلَه مِیز، بُو حَقِیدَه بِیر نِیچَه مَرتَه صُحبَتلَشگنمِیز. مَنَه بُو صائِل (هُچُومچِی) دُشمَننِی مَذهَبگه، دِینگه، نَجادگه، قَومُو- قَرِینداشگه، بِیگانَه گه باغلَه نِیب قالگن جایِی یوُق.
چوُنکِی سِیزنِی قَرشِینگِیزگه کِیلِیب سِیزنِی جَنگ قِیلِیشگه مَجبُور قِیلَه یاتگن کِیشِی، سِیزنِی قَومُو- قَرِینداشِینگِیز، مَحَلَّه داشِینگِیز، هَمشَهرِینگِیز، مَذهَبداشِینگِیز بوُلِیشِی موُمکِین، اوُ سِیزنِی جَنگ قِیلِیشگه مَجبُور قِیلگن بوُلِیشِی موُمکِین، بُو حوُددِی اَمِیر اَلمُؤمِنِیننِی جَنگ قِیلِیشگه مَجبُور قِیلگن جَمَل، صافَّین، نَهرَوان جَنگلَرِیگه اوُحشَیدِی، بُو جَنگلَردَه دَفع قِیلِیشدَن “باشقَه چارَه” قالمَه گن اِیدِی، بوُلِیب هَم بوُ پَیتدَه بِیرِینچِی، اِیککِینچِی، اوُچِینچِی وَ توُرتِینچِی دَرَجَه لِی دُشمَن اوُزاقدَن توُرِیب تاماشَه قِیلِیب توُرگن اِیدِی، اِیچکِی دُشمَنلَرگه یاکِی توُرتِینچِی دَرَجَه لِی دُشمَنلَر اِیسَه مَنَه بوُ جَنگلَرنِی یَنَدَه کوُپراق مِقیاسگه کِینگیتِیرِیشَردِی. حَه، کوُرِیب توُرگه نِینگِیزدِیک بوُ یِیردَه مُسُلمانلَرنِی رَهبَرِینِی جَنگگه مَجبُور قِیلِیشگن.
یاکِی بِیر نَصرانِی اوُزِینِی سِیزنِی صائِل دُشمَنِینگِیز قِیلِیب آلگن بُولِیشِی وَ سِیز اوُچُون جَنگ قِیلِیشدَن باشقَه چارَه نِی قوُیمَه گن بوُلِیشِی موُمکِین. حوُددِی صَلِیبِیلَر جَنگِیگه اوُحشَش. مَنَه بوُ حالَتدَه شوُنِی اَیتِیشِی موُمکِینکِی: دُشمَنلَرنِی عَمَلِی گاهِیدَه مُسُلمانلَرنِی “اِضطِرارِی حالَتگه” توُشِیب قالِیشلَرِیگه سَبَب بوُلَه دِی وَ مُسُلمانلَرنِی عاددِی طَبِیعِی حالَتدَن چِیتگه چِیقَه رِیب تَشلَیدِی وَ «الضرورات تبیح المحظورات» حُکمِیگه کوُرَه اَوَّلگِی، اِیککِینچِی، اوُچِینچِی اوُرِیندَگِی دُشمَننِی تَشلَب قوُیِیب “مَجبُور قِیلِینگن” وَ “اِضطِرارِی” دُشمَن بِیلَن مَشغُول بوُلِیشَه دِی. مُسُلمانلَرنِی جَنگگه مَجبُور قِیلگن کِیشِیلَر، اَصلِیدَه بُو اِیشنِی قِیلمَسلِیکلَرِی کِیرَک اِیدِی، مُسُلمانلَرنِی مَقصَدِی اوُلَر بِیلَن جَنگ قِیلِیشدَن عِبارَت بوُلگن اِیمَس، لِیکِن بوُ یِیردَه اوُلَرنِی بوُ جَنگگه مَجبُور قِیلِیشَه دِی، بُو یِیردَه نِیچَنچِی اوُرِیندَگِی پَستدَه توُرگن دُشمَن اوُزِینِی یوُقارِیدَگِی دَرَجَه لَرگه چِیقَه رِیب آلِیب اوُلَرنِی اوُزِی بِیلَن جَنگ قِیلِیشگه “مَجبُور” قِیلگن بوُلِیشِی موُمکِین یاکِی حَتَّی یوُقارِیراقدَه توُرگن دُشمَن، اَگرچِی اوُزِی قوُراللِی جَنگ بوُیِیچَه بِیرِینچِی اوُرِیندَه توُرگه نِیگه قَرَمَسدَن، اوُزِینِی پَستراقدَگِی دَرَجَه لَرگه توُشوُرِیب آلَه دِی وَ نَتِیجَه دَه اِیسَه اوُزِینِی مُسُلمانلَر بِیلَن بوُلگن جَنگدَن بِیر چِیتگه چِیقَه رَه دِی.
مَثَلاً یَهُودِی یا نَصرانِی یا مَجُوسِی یا صابِیئِن اوُزلَرِینِی هَمپَیمان، زِمِّی یا مُستَأمِن قِیلِیب آلِیشِی یاکِی مُسُلمانلَر بِیلَن قوُراللِی جَنگ قِیلِیشِی هَم موُمکِین. اَلبَتَّه مُشرِکلَر وَ سِکوُلارِیستلَر هَم بَعضِی بِیر مَرحَلَه لَردَه اِسلامِی حُکوُمَتنِینگ رَهبَرِینِی تَشخِیصِیگه کوُرَه مُسُلمانلَر بِیلَن هَمپَیمان بوُلِیشلَرِی وَ مُسُلمانلَر بِیلَن جَنگ بوُیِیچَه بِیرِینچِی دَرَجَه دَه توُرمَسلِیکلَرِی موُمکِین. حوُددِی عَرَب یَرِیم آرالِیدَگِی سِکوُلارِیستلَرنِی مَرکَزِی حُکوُمَتِی قُرَیشگه قَرشِی خُزاعَه گه یا رَسُول الله صَلَّی الله علیه وَسَلَّم بِیلَن مُتَّحِد بوُلگن باشقَه قَبِیلَه لَرگه اوُحشَش. مَنَه بُو حالَتدَه سِکوُلارِیستلَردَن تَشقَرِی، مُسُلمانلَر اوُلَرگه قَندَی مُناسَبَتدَه بوُلِیشِینِی دُشمَننِی اوُزِی تَعیِین قِیلَه دِی، بُو اوُلَرنِینگ طَلَبلَرِیگه، عَمَللَرِیگه نِسبَتاً بِیلدِیرِیلگن مُناسَبَت بوُلَه دِی.
آلِ سَعُودنِی اَپَه رَه تِی وُجُودگه کِیلتِیرگن سَلَفِیلَرِی وَ اوُنِی اَفغانِستانگه کوُرسَتگن مَنفِی تَأثِیرلَرِی، هَمدَه باشقَه مُسُلمانلَر یَشَیدِیگن دِیارلَر حَقِیدَه بِیز کِیلتِیرگن مِثاللَر آرقَه لِی، یَهُود وَ سِکوُلارِیستلَر شوُنچَه کِی قوُل قاوُوشتِیرِیب اوُتِیرمَسلِیکلَرِینِی وَ مُسُلمانلَر صَحابَه لَرنِی اَوَّلگِی نَسلِیگه اوُحشَب خاطِرجَملِیک بِیلَن مُشرِکلَرنِی اوُستِیدَه نِیمَه هاحلَشسَه قِیلِیشلَرِیگه وَ مُسُلمانلَر بوُیُوک قُدرَتنِی، اُبُوهَتنِی قوُلگه کِیرِیتِیشلَرِیگه قوُیِیب بِیرمَسلِیکلَرِینِی توُشوُنِیب یِیتگندِیرسِیزلَر. شوُنِینگ اوُچُون هَم اوُلَر خِیلَه وَ مَکرگه قوُل اوُرِیشَه دِی وَ مُسُلمانلَرنِی گنگِیتِیشنِی وَ اوُلَرنِی اَدَشتِیرُوچِی جَنگلَرگه تارتِیشنِی اِیستَه شَه دِی.
(دوامی بار…….)