حِزبلَر تَفَرُّقنِی عامِلی، دارُ الاِسلام اِیسَه مُسُلمانلَرنینگ واحِد جَماعَتِینی سَقلَب تُورُوچِی و دُنیاگه کِیلتِیرُوچِی عامِل حِسابلَنَدِی.
بُگونگی کونده اِیرانده بیز کوریب تورگنِیمِیزدِیک، نَجدِیلَر بیر نَرسَه دِییِشسَه، مُفتِیزاده نی مَکتَبِی باشقه بیر نَرسَه دِییدِی، اِنگلِیز شِیعَه لَری و لِبِیرَل سُنِّی لَر یاکی اَمِیرِکه لِیک مُتَحَجِّرلر یَنَه باشقه چَراق گپِیرِیشَدِی، دَروِیش و صُوفِیلَر و …….باشقه لَر هَم اوُزلَریگه توُرلی- هِیل یُوللَرنی چیزیب اوزلَرینی یُوللَرِیدَن کِیتِیشیَپتِی. سِیزلَرگه مِثال طَریقه سیده اَیتَدیگن بُولسَم: یُول قائِده لَرِی بُویِیچَه قِیزیل چراق توُحتَش و اِختِیاط بِیلَن اوتیش مَعناسینی بیلدیرَدِی. بیر تَصَوُّر قِیلیب کورینگلَر، اَگر بیزلَر قیزیل چراق بارَسیده هَم مَنع قیلیش و اوتیشگه رُحصَت حُکملَریگه اِیگه بُولَدیگن بُولسَک، بُونی نَتیجَه سی نیمه بُولَدی؟!…….اَلبَتّه مُصِیبَت………
هَر بیر جَمیعَتده حُکوُمَت،حِزبلَر(پَرتِیه) یا جَماعَتلَرنی هَر بیریده بیر مُشَخَّص اِیش اوچون اِیککی هِیل قانونگه اِیگه بُولینسَه، شُبهَه سِیز بوُندَی جَمیعَت حَیاتی و اوزینی اِداره قیلیشنی بیر هیل تَرتیبده، هَماهَنگ رَویش بیلَن آلیب باریشگه قادِر بُولمَیدِی…….
بیزدَن آلدینگی دَورلَرده اوتگن جَمیعَتلَرنینگ یارقین نَمُونه سی پَیغَمبَریمیز صلی الله علیه وسلمنی دَوریده گی جَمِیعَت بولیب، بو جَمِیعَتده “هیلمه – هیل فِکرلَر” بُولیشی بیلَن بیر قَطارده “یَگانه قانوننی” بیرگه لیکده قَبُول قیله آلیشگن، اَمّا باشقه جَمِیعَتلر تورلی- هیل نَظَرلَرنی اِنکار قیلیش بیلَن دِکتَتارلیک سِستِیمَه سینی وُجُودگه کیلتیریشدِی یاکی یَگانه قانوننی اورنیگه اَنه اوشه تُورلی- هیل نَظرلَرنی قَبول قیلیب، هَر کونی اوزلَرینی پَراکَنده لِیکلَرِی، قالاقلیکلَرینی کوُچَیتِیریشدِی……..
مسلمانلر جَمِیعَتی مَخصُوصاً اِسلامِی حِزبلَر(پَرتِیه لر) مَنَه شوُندَی اَساسِی مُشکِلاتگه رُوبَرُو بولیب قالیشگن، بو حِزبلَر تورلی- هیل نَظَرلَرنی اَساسِی بُویِیچه یَگانه قانونگه اَساسلَنیب عَمَل قیلیشمَیدی، بَلکی بیر- بیریگه قَرَمَه – قَرشِی عَمَل قیلیب باریشَدی، مَنَه بُو بیز مُسُلمانلرنینگ اورتَسِیدَگی تَفَرُّقنی عُمُومِی خُصُوصِیَتلَریدَن بیریدیر.
سِیز اوزینگیزنی تَحقِیقاتلَرینگیز اَساسیده قولینگیزنی نَماز پَیتیده حَنبَلی لَرگه اوُحشَب کوُکرَگینگیزنی اوُستِیگه قوُییشینگیز یا شافعیلرگه اوحشَب کِیندِیکنی اوستیگه قویِیشینگیز یاکی بولمَسَم حَنَفیلرگه اوحشَب کِیندیکنی آستیگه یا مالکیلَر و جَعفَریلَر و زَیدِیلرگه اوحشَش قولینگیزنی شوُندَی تَشلَب قوییشینگیز مُومکین، اَمّا مَنه بولَرنی بَرچه سینی سیز اوزینگیز یَککه حالده نَماز اوقیگنینگیزده اِجرا قیلسه بولَدی، اِیندِی سیز جَماعَت نَمازیگه قوشیلگن پیتینگیزده اِیسَه بو قانون عَمَل قیلمَیدی و سیز اِمامگه اِیرگشیش قانونی بویِیچه عَمَل قیلیشینگیز لازم بولَدِی……..
رَسول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قیلگنلَرکی:
«إنَّمَا جُعِلَ الإِمَامُ لِيُؤْتَمَّ بِهِ، فَلا تَخْتَلِفُوا عَلَيْهِ، فَإِذَا كَبَّرَ فَكَبِّرُوا، وَإِذَا رَكَعَ فَارْكَعُوا، وَإِذَا قَالَ: سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ، فَقُولُوا: رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ. وَإِذَا سَجَدَ فَاسْجُدُوا، وَإِذَا صَلَّى جَالِساً فَصَلُّوا جُلُوساً أَجْمَعُونَ»
“اِمامنی اِقتِدا قیلینیشی اوچون قوُیِیلگن، شُندَی بُولگچ اونگه قَرشِیلیک قیلمَنگلر؛ او تَکبیر اَیتگن پَیتیده تَکبیر اَیتینگلَر و رُکوع قیلگن وَقتیده رُکوع قِیلینگلر. “سَمِعَ اللَّهُ لِمَنْ حَمِدَهُ،” دیگنده ” رَبَّنَا وَلَكَ الْحَمْدُ.” دِینگلر. سَجده قِیلگن پَیتیده سَجده قِیلینلَر. اَگر اوتِیریب نَماز اوقیدِیگن بُولسَه، هَمّنگِیز اوتِیریب نَماز اوقِینگلَر.”
عُثماننی قیلگن اِجتِهادی بُویِیچَه مِناده نامازنی کامِل اوقیلیشی کیرَک اِیدی، اِبن مَسعُودگه اوحشَش کوُپ صَحابه لَر بُونگه اِعتِراض بِیلدیریشیب، حُودِّی پَیغَمبَریمیز، اَبو بَکر،عُمر کامِل اوقیمَگندِیک کامِل اوقِیلمَسلِیگی کِیرَک دِییشَردِی. لِیکِن عُُثمان اوزینی اِجتِهادیگه عَمَل قیلگن پَیتیده اِبن مَسعُود نَمازینی قَصر اوُقِیدی، دِیب کوتیب توُرگنلَرنینگ اِنتِظاریگه قَرَمَه – قَرشی حالده مَسعُود اِمام بُولمیش عُثمانگه اِقتِدا قِیلدی و نَمازینی کامِل اوقِیدی، او کیشی بوُنِی اِضاحلَب اَیتَدیکی: شَرگه حَلاف رَوِیشده عَمَل قِیلِیندِی.
اِیندِی بُو یِیرده اِختِلافدَن آلدِینگی نَرسَه گه حَلاف رَویشده بُولَدی و شَریعَتگه اِیرگشِیلدِی، دِیگن نَرسه بُوله آلمَیدِی، بَلکِی چِیتلَنِیش لازِم بُولگن شَرنِی مَوجُودلِیگی بائِث بُولگن اِیدِی. ابو بکر وَفات تاپگندَن سُونگ عُمر خَلِیفه بُولدی و او کیشی ابو بکر دَورِیده اِعتِراض قِیلیب یُورگن بیر قَنچَه اِیشلَرگه اوُزگرتِیریش کِیریتدی، اَمّا ابو بکر خَلِیفه بُولگن پَیتیده فَقَط اوزینی مُخالِف فِکرِینی اِظهار قیلیشگه حَقّی بار اِیدِی، اَمّا اوُنی اِجرا قیله آلمَسدِی……..مَنه بُونگه اوحشَش جُوده کوُپ اورِینلَر شُونگه دَلالَت قیلَدیکی، تُورلی – هِیل نَظَرلَرگه اِیگه بُولیش، بُو تورلی- هیل قانونلَرنی اِجرا قیله آلَدی، دِیگن مَعناده اِیمَسدِیر…….
اِسلامِی حِزبلَر اِیسَه مُشتَرَک قانونلَرگه اِیگه اِیمَسلَر…..بَلکِیم مَنه بو جُومله بیزلرنینگ اِیچیمیزدَگی اوُسِیب بارَیاتگن حِزبلَرگه اِیگه بُولگن کوُپچِیلِیکگه یاقمَسلِیگی مُومکین و اولَر بیزلَر نِیمَه قانونگه اِیگه اِیمَسمِیزمی؟- دِییِیشَر.
اَمّا بو یِیردَگِی واقِیعِیَت شوُکی،چُوده کوپ اِیشلَرده مَخصُوصآ سِیاسِی اِیشلَردَگی بیز اِسمِینی کِیلتِیرَیاتگن نَرسَه، بیزلَرنینگ اِجتِهادِیمیز بُولَدی، شُو سَبَبلِی هَم بیر مَسَله بُویِیچَه بیر نِیچَه هِیلمه – هیل نَظَرلَر حَتَّی قَرَمَه – قَرشِی فِکرلَرگه هَم دوُچ کِیلَمِیز……..
بیر اِسلامِی حِزب (پَرتِیه) اوزِی عَمَل قِیلَیاتگن نَرسه لَرنی شَریعَتنی قانونلَری، دِیب اویلَگَنِی سَبَبلِی، اوزینی حِزبِیدَن باشقه چَراق، فَرقلِی نَظَرگه اِیگه بُولگن اِسلامِی حِزبلَر بیلَن هَمراه بُولیشگه هِیچ قَندَی اِیستَک و اِیحتِیاجنِی سِیزمَیدِی…….
مُسُلمان بُولمَگن جَمیعَتلَردَگی اِختِلافلَرنی سانی مسلمانلَردَگی اِختِلافلَرگه نِسبَتاً سان- سَناق جِهَتِیدَن شوُنچه لِیک کوُپکی، حَتّی جُوده کوُپ اورِینلَرده اولَرنی بیر- بِیریگه مُقایَسَه قیلیب بُولمَیدی، اَمّا اولَر کِیلیشیلگن بیر سِستِیمه بُویِیچَه بِیرلَشه آلِیشدِی و بُو سِستِیمه اَساسِیده بَرچَه بیر- بِیریدَن فَرقلِی نَظَرلَر بُولِیشیگه قَرَمَسدَن بیرگه یَگانه یِیچِیمگه یَعنِی قانونگه اِیریشه آلِیشدِی، بُو یِیردَه اِیندِی مُخالِف و طَرَفدار مَوجُود اِیمَس، بَلکی هَمّه بُو قانوننی اِجرا قیلینیشی لازِم بُولَدی، حَتّی یَگانه یِیچِیمگه کِیلیشیشدَن آلدِین مُخالِف بُولگن کِیمسَه لَر هَم بُونگه مَجبُور…..
اِسلامی حِزبلَر دِینِی شَخصِیَتلَرنی نَظَرلَریگه سُویَنِیشنی اوُرنِیگه قویِیدَگِی اِدراک دَرَجَه سِیگه یِیتِیب بارِیشگنده، یَعنِی دارُ الاِسلامده عَمَلده بَجَرِیلِیشی و اِجرا قیلینیشی اوچون فَقَط و فقط بیر قانون مَوجود اِیکنینی توشونیب یِیتِیشسَه، مَنه شوُ حالده مسلمانلَر جَمیعَتِی مَخصُوصاً اِسلامِی حِزبلر رَوان، هَماهَنگ،یَحلِیت یُولنی اوزیگه مُیَسَّر قیلگن بُولَردِیلَر، اَگر بُوندی بولمَیدیگن بولسَه یَگانه قانوننی اورنیگه هیلمه – هیل نظرلرگه ایرگشیش بیلن بوگونگی کوندَگی بیزلرنی وَضِیعَتیمیزگه دُچار بُولِیشَدِی……
اِتِّحاد و جَماعَت یُولی فقط دارُ الاِسلام کَنَلِی آرقَلِی یَگانه قانون بیلَن و تورلی- هیل شوُرالَرگه اِیگه بولیش آرقَلی هیلمه – هیل نَظرلرنی اوزیده هَضم قیلَدی و واحِد اِجماع بیلَن واحِد نَظرنی مُسُلمانلَرگه اِرایَه بیرَدِی.