غُولّاتلَرنِی اِسلامِی مَذهَبلَرگه نِسبَتلَب قُویِیشلَرِینِی سَبَبِی نِیمَه؟

خالِد هُورامِی

مُخالِف مَذهَبنِی اَصلِی مَنبَعلَرِیگه اِیگه بُولمَسلِیک و بُو مَذهَبلَرگه نِسبَتاً اَنَه اوُشَه مَذهَبنِی اِیرگشُوچِیلَرِنِی اوُرتَسِیدَه تَرقَلگن نَرسَه لَر اَساسِیدَه حُکم چِیقَرِیش.

حاضِرگِی پَیتدَه هَم مَنَه بُو نَرسَه لَرگه اَساسلَنِیب حُکم چِیقَرِیش تُوغرِی اِیمَس. بُوگوُنگِی کوُندَه شافِعِیلَر، حَنَفِیلَر، حَنبَلِی، مالِکِی مَذهَبِیدَگِی اِیرگشُوچِیلَرنِی فِکرلَریگه اَساسلَنِیب، بُو مَذهَبلَرنِی اِماملَرِی حَقِیدَه حُکم چِیقَرِیش هَم تُوغرِی اِیش بُولمَیدِی. گاهِیدَه بُوگوُنگِی کُوندَگِی بُو اِماملَرگه اِیرگشَیاتگن کِیشِیلَر شُوندَی یُولَّردَه یُورِیشِبدِیکِی، اَگر اوُلَر مَنَه بُو اِماملَرنِی عَصرِیگه بارِیب قالِیشگندَه، شُوبهَه سِیزبُو اِماملَر بُولَر بِیزنِی مَذهَبیمِیزدَن اِیمَس، دِیب یُوبارگن بُولَردِی.

اِسلامِی شُورا حُکُومَتِی و اُومَّتنِی واحِد اِجماعسِی بُولمَگندَن کِیِین، مُخالِف تاماندَگِی مَذهَب حَقِیدَه حُکم چِیقَرِیش پَیتِیدَه، عَوام حَلقنِی اوُرتَسِیدَه تَرقَلگن نَرسَه لَرنِی مِعیار صِیفَتِیدَه قُولّب بُولمَیدِی، اَگر مَذهَبنِی اَصلِی مَنبَعلَرِی هَم بُو نَرسَه لَرگه تَعکِید قِیلَدِیگن بُولسَه، بُو باشقه مَسَلَه.

سَیِّد مُرتَضَی عَسکَرِی مَنهَ بُو زَمِینَدَه جُودَه هَم عَجایِیب بِیر نُقتَه گه اِشارَه قِیلِیب اَیتَدِیکِی: فِرقه لَرنِی یازِیب بارُوچِیلَرنِی کُوزِیدَن بِیر فِرقَه چِیتدَه قالِیب کِیتدِی و اوُنِی کِتابلَرِیدَه کِیلتِیرِیشمَدِی، مَنَه بُو فِرقَه نِی اِسمِی زَنبِیَه اِیدِی؛ یَعنِی دُومگه اِیگه بُولگن کِیشِیلَر، چُونکِی بِیزنی زَمانَیمِیزدَه سُنّی و شِیعَه عَوام حَلقِینِی اوُرتَسِیدَه، مُقابِل طَرَفدَگِیلَرنِی دُومِی بار بُولِیب، اوُنِی اوُزلَرِینِی کِیِیملَرِی اِیچِیدَه یَشِیرِیب یُورِیشَدِی،دِیگن مِیش- مِیشلَر تَرقَلگن. حُکوُمَتسِیز و شُوراسِیز آدَملَرنِی اوُرتَسِیدَه تَرقَلگن نَرسَه لَر اَساسِیدَه حُکم چِیقَرِیش بُوندَن باشقه چَه نَتِیجَه گه آلِیب کِیلِیشِی هَم مُومکِین اِیمَس.

رُوحِی جَنگلَرنِی اِیجاد قِیلِیش و مُخالِف کُوچلَرگه نِسبَتاً عُمُومِی قُوزغَلِیش.

مَنَه بُونگه اوُحشَش اِسلامنِی زِیدِّیدَگِی شِیعَه و سُنّی نامِی آستِیدَگِی غُولَّاتلَر یا ظاهِرِیلَر،مُعتَزِیلَه لَر و ……. وَ اَدَشگَن کِیمسَه لَرگه تِیگِیشلِی مَسخَرَه عَقِیدَه لَر آدَملَرنِی قوُلاغِیگه یِیتِیب بارگن پَیتِده، آدَملَر قُویِیدَگِی گَپلَرنِی اَیتِیشِی اَنِیق: مُسُلمانلَر جَماعَتِینینگ تُوغرِی یُولِیدَن اَدَشِیب کِیتگن کِیمسَه لَرنِی عاقِبَتِی مَنَه شُوندَی بُولَدِی. اوُلَرنِی نَظَرِیدَگِی جَماعَت اوُشَه دَورنِی حُکُومَتِی رَسمِی رَوِیشدَه تَن آلگن عَقِیدَه حِسابلَنَدِی. سَلطَنَتنِی مَعرُوضَه قِیلُوچِیلَرِی اِیسَه لَقَب قوُیِیش بُویِیچَه اِینگ کوُپ اوُلوُشگه اِیگه بُولِیشَدِی. ^[1]

تَشقِی سِکولار کافِرلَر مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَه اِیچکِی جَنگلَرنِی اِیجاد قِیلِیش اوُجُون سُواِستِعفادَه قِیلِیشَدِی.

تَشقِی سِکولار کافِرلَر هَم اِینگ یَحشِی اوُصُولَّر بِیلن مُسُلمانلَرنِی اُورتَسِیدَگِی تَفَرُّقنِی مِیقیاسِینِی یَنَدَه کِینگیتِیرِیش اوُچُون اِسلامِی مَذهَب و تَفسِیرلَرنِی بِیریگه غُولّات عَقِیدَه سِینِی یاپِیشتِیرِیشگه حَرَکَت قِیلِیب کِیلِیشگن. شُونگه اَساسلَنگن حالده سِکولار شَرقشُوناسلَرنِی کُوپِی قُویِیدَگِی گپلَرنِی آچِیقچَسِیگه اَیتَیاتگنِینِی کوُرَمِیز: شِیعَه لَرنِی عَقِیدَه سِی اِیرانِیلَردَن کُورَه کُوپراق یَهُودِیلَرگه یَقِینراقدِیر. ^[2]

اوُلَر مَنَه بُو زَمِینَدَه اوُزلَرِینِی مَقصَدلَرِیگه یِیتِیش اوُچُون هَر قَندَی حَرَکَتنِی کوُزدَن قاچِیرِیشمَدِی. بُونگه مِثال تَرِیقَسِیدَه اَیتَدِیگن بُولسَک، شِیعَه لَرنِی اوُلَمالَرِی و شِیعَه عالِملَرِینِی اَکثَرِیَتِی قُرآنِّی اُوزگَرتِیرِیشلَردَن حِمایَه قِیلِینِیشِیگه اِتّفاقلِی نَظَر بِیلدِیرِیشگن. فَقَط اَخبارِیلَردَن بُولگن سَیِّد نِعمَتُ الله جَزائِرِی ( 1050-1112 قمری) مُحَدِّث نُورِی(1254-1320 قمری) اوُزگرتِیرِیشلَر حَقِیدَه گِی رِوایَتلَرگه بِنائَن قُرآنِّی اوُزگرتِیرِیلِیشِی حَقِیدَه گِی مَوضُودَه یازِیشگن. مُحَدِّث نُورِی مَنَه بُو رِوایَتلَرنِی سَیّارِی ناملِی غوُلّاتنِی کِتابِیدَن نَقل قیِلگن. اَحمَد ابن محمد سَیّارِی اِمام عَسکَرِینِی عَصرِیدَه ابو عبدالله سَیّارِی نامِی بِیلن مَشهُور بُولگن کِیشِی اِیدِی. احمد ابن محمد سَیّارِینِی “قِرائَت” ناملِی کِتابِی بُولِیب، بُو کِتاب “تَخرِیف و تَنزِیل” نامِی بِیلَن هَم مَشهُور بُولگن. [3]

آخِیرگِی دَورلَردَه جُودَه کُوپ شَرقشُوناسلَر بُو کِتابنِی چاپ قِیلِیشگن.

تَشَیُّعنِی کَتّه کِیشِیلَرِیدَن بُولگن عَسکَرِینِی اَیتِیشِیچَه: شَیخ نُورِینِی نَقل قِیلگن رِوایَتلَرِینِی اَکثَرِی سَیّارِینِی قِرائَت کِتابِیدَن کِیلتِیرِیلگن. اوُ اَهلِی بَیت (علیه السلام) نِی اَئِمَّه سِیگه تُوخمَت قِیلگن و رِوایَتلَرنِی یَسَگن و اوُلَرگه سَنَدلَرنِی هَم قُویِیب چِیقِیب اوُلَرنِی اَهلِی بَیت (علیه السلام) گه نِسبَتلَگن. مُحَدِّثلَر اوُنِی رِوایَتلَرِینِی اَهلِی بَیت (علیه السلام) نِی حَدِیثلَر کِتابِیگه کِیرگِیزِیشگن، نُورِیگه اوُحشَش مُحَدِّثلَر قُرآنِّی اُوزگرتِیرِیلِیشِینِی اِثباتلَشدَه مَنَه بُو رِوایَتلَرنِی دَلِیل قِیلِیب کِیلتِیرِیشگن.[4]

شُوندَی بُولگچ، “تَخرِیف و تَنزِیل” ناملِی کِتاب نِیمَه اوُچُون شَرقشُوناسلَر تامانِیدَن مُسُلمانلَرنِی بُوندَی حَسّاس وَضِیعَتِیدَه نَشر قِیلِینگن؟، دِیب سَوال بِیرِیش هَم یَرَشمَگن اِیش بُولَدِی.

[1]( 2)- المقالات و الفرق؛ اسفراينى، ابو المظفر، التبصير فى الدين،( چاپ اول: بيروت، عالم الكتب).

[2]( 1)- بنگريد به: ولهاوزن، جوليوس، الاحزاب المعارضة السياسية الدينية فى صدر الاسلام، الخوارج و الشيعه،( چاپ دوم: كويت، وكالة المطبوعات، 1976 م)، ص 170.

[3]طوسی،اختیارمعرفةالرجال (رجالکشی)،ص 606 ،ش 1128.

[4]عسکری،القرآنالکریموروایاتالمدرستین،ج 3،ص 253 ـ 248.

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ