Ички кофирлар (ғуллот) ва адашиш, инқилобни ўғирлаш ва мусодара қилиш
Корзон Шаккок
Ички кофирлар(мунофиқлар) ўзларини мавжудиятини, ақидаларини кўрсатиш учун бир йўл топишга доим харакат қилиб келишган. Улар хохлаган йўллардан бири, бир харакат марказий хукуматни қаршисида ўзининг мавжудиятини эълон қилган ва ўзига эргашувчиларни хам жамлай олган пайтда вужудга келади. Ахли суннатнинг манбаъларида Али ибни Аби Толиб амирал мўъмининни лашкарида мана бундай кимсаларни ва уларни мухолифларини бор бўлганлиги батафсил баён қилишган. Бугунги кундаги харакатларни орасида хам бундай кимсалар нихоятда кўп топилади.
Баъзи ўринларда шиъаларни харакатларини орасидаги ички кофирлар(ғуллот) ўзларини қиёмнинг рахбарига нисбатлаб, уларни чехрасини хам булғаб кўрсатишган; ғуллот ўзини Абу Хошим Абдуллох ибни Мухаммад ибни Ханифага нисбатлаганини мисол келтирса бўлади. Гохида баъзи қиёмларда иштирок этиб хуник ишларни қилишар ва харакатни номига доғ туширишарди. Баъзи ғуллотлар бўлса ўзларини инқилобчиларни тарафдори эканини иддао қилиб ўзларининг мухолифларини терор қилишган. [1]
Мана бунга ўхшаш ўринларда ғуллот қиёмларни чехрасини бузилишига сабаб бўлган бўлса, бошқа томондан улар рухий жангларни бошқарувчиларни ва салтанат уламоларини қўлидаги марказий хукуматнинг бостиришларини изохлаш учун бир абзорга айланишар ва султонларни фойдасига халқни умумий қўзғалишига ва шариат тарафдори бўлган харакатларга қўшилмасликларига сабаб бўлишарди.
Шу тарзда ғуллот шиъа қиёмларининг чехрасини бузилишига сабаб бўлишган бўлса, бошқа томонда шиъаларга мухолиф бўлган золим хокимлар хар қандай қиёмни ғулувга мойил бўлган ақидага нисбатлаб бостиришарди ва шиъаларни ақидасини ёйилишини олдини олишиб, шу йўналиш орқали ўзларини хукуматларини ишларини ёқлашарди.
Худди мана шу йўналиш инқилобий ва шариат тарафдори бўлган ахли суннат жараёнларини ўртасида нихоятда тезлик билан содир бўлиб боряпти. Хатто бу ишда тоғутлар ва махаллий муртадлардан ташқари жахондаги секуляр (мушрик) кофирлар хам мужохидларни харакатини бостириш учун ғуллотларни қанотини остига кириб олишган ва уларни хар бири ўзини равиши билан мана бу ғуллотларни англияда, канадада ва ……..ларда парвариш қилиб ўстириб ётишибди.
Яъни бу мусибатга тўла тарихни яна бир марта такрорланиши бўлади: ўзини тарихини билмаган миллат уни такрорлашга мажбурдир.
[1]صفری،غالیان،ص 315 و 316.