تعارفي درسونه/پنځم درس: شرعي دښمن پېژندنه (4)/په شرعي ادبياتو کې د مرتد پېژندنه او مرتدین او له مرتدین ډلو سره د چلند څرنګوالی(3)
ښه، په دې او دې ته ورته آيتونو کې الله تعالی ارتداد يو ډول له مخ څخه شاته ګرځېدل ګڼي.سمه ده؟دا پدې مانا ده چې یو شخص د پرمخ په لاره تللي ده او بیا بیرته هماغه ځای ته راستنیږي چې هغه وو.دا پدې مانا ده چې کله تاسو له کوره ووتل، تاسو د کار لپاره یوه لاره سفر کړې اوس، که تاسو له کار څخه کور ته راشئ، دا د بیرته ستنیدو په نوم یادیږي.
خو، مګر که تاسو د کار څخه بل ځای ته لاړ شئ، دی ته بیرته ستنیدل نه ویل کیږي. دا سمه ده؟
نو، د بیرته ستنیدلو معنی د هغه ځای څخه بیرته راستنیدل دي چې تاسو یې یاست، نه نورو ځایونو ته. انسان له کفر څخه حرکت کوي تر څو چې اسلام او ایمان ته ورسیږي، تر هغه چې مسلمان او مؤمن شي خو بیا بیرته خپل اصلي ځای ته د ستنېدو پرېکړه کوي، یعنې کفر ته ورګرځي، دې ته مرتد شوي ویل کېږي.دلته کوچنی ټکی دا دی چې هر ډول راستنیدلی «شعوري، قصدي او اختیاري، عمدی و اختیاری»دا ترسره کیږي. داسمه ده؟
مطلب دا چې انسان پوهېږي چې چېرته ځي، منزل يې چېرته دى او په قصدي توګه بېرته راګرځي. يعنې که د چا سترګې او غوږونه تړلي وي او بېرته يې لومړی ځای تي ور ګرځولی او راوړی وی، هېڅوک نه وايي چې دا شخص بېرته راغلی دی، بلکې وايي چې بېرته يې راوړی دی.نه چې دهغه سترګې او غوږونه یې بند کړوي.یا یې ګواښلي او مجبور یې کړي وي چه بیرته راشئ.د اجبار په صورت کې هم دا نه وايي چې فلانی بیرته راغلی دی بلکه، دوی وايي چې فلانی هغه بیرته راوړی دی.
له همدې امله، یو سخص باید په پوهه او پخپله خوښۍ سره بیرته راستانه شوی وي، نه دا چې دوی هغه بیرته راستانه کړي وی.
یا یو څوک غوښتل چې بل ځای ته لاړ شي هغه لاره په غلطه تلي ده او دا بیرته خپل ځای ته راستون شو دی.په هر دوه حالت سره دغه کس نه غوښتل چې بیرته خپل ځای ته را وګرځي بلکه، یا نورو هغه بیرته راستانه کړی یا هغه غوښتل چې بل ځای ته لاړ شي خو نه پوهیده او غلط اټکلونه یې وکړل او غلطۍ یې کړې چې له امله یې خپله اصلي لاره له لاسه ورکه کړه او بیرته خپل ځای ته ستون شو دی.
نو موږ داسې چا ته نه وایو چې هغه پخپله بیرته راغلی دی.بلکه موږ وایو چې که د هغه په سر زور نه وای یا نور به هغه بیرته نه راګرځولی وي یا هغه پوهېده او بیرته به نه راګرځي دی.
اوس که چاته ووایې چې ته د بیرته راتلو حق نه لرې، که بیرته راشې زه به ته یو ملیون جریمه کړم که څوک هغه په زور راوړي، ایا تاسو به هغه جریمه کوئ؟ مشخص ده چه نه.که هغه غلط شو او بیرته راغی نو څه به وي؟ دا روښانه ده. که دا تاسو ته څرګنده شي چې غلطي شوې ده، تاسو به هغه جریمه نه کړئ.بلکه تاسو به هغه هغه وخت جریمه کړئ چې هغه په پوهه او پخپله خوښۍ سره بیرته راستون شوی وی.په دې وضاحت سره باید پوه شو چې د قبلې د خلکو په منځ کې کومه طبقه شته چې “په خپله پوهه او په خپله خوښه” د کفر او د کفارو ټولنې ته د بیرته ستنیدو لپاره داسې پریکړې کوي.