مسلمانلرنی ریاکسیه سی.
اِسلامنی باشله نیش دَوریده گی مُسُلمانلر اوزلریگه یَقین بولگن کافرلرنینگ اوُزاقراقده گی کافرلرنی قرشیسیده گی مَغلوبِیَتی سَبَبلی غَمگین بولیشگن و بُو مَغلوبِیَتنی اوزلریگه نِسبَتاً هَم زَربه دیب بیلیشر اِیدی. اَهلی کِتاب بُولگن روملیکلرنینگ شِبهی اَهلی کِتاب بُولمِیش اِیرانلیک مَجُوسلردَن یینگیلیشی سَبَبلی مُسُلمانلرنینگ شَرعِی رِیاکسِیه سی، غَمگینلیکلریگه جَواب تریقه سیده الله تعالی مَرحَمَت قیله دیکی:
الم * غُلِبَتِ الرُّومُ * فِی أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُم مِّن بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَیَغْلِبُونَ * فِی بِضْعِ سِنِینَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِن قَبْلُ وَمِن بَعْدُ وَیَوْمَئِذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ * بِنَصْرِ اللَّهِ یَنصُرُ مَن یَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ * وَعْدَ اللَّهِ لَا یُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ * یَعْلَمُونَ ظَاهِراً مِّنَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ .(روم/ ۱-۶)
آ.ل.م. جُوده یَقین جایده روم مَغلوُب بُولدی. (لیکن) اولر بو مَغلوبِیَتلریدَن سُونگ بیر نیچه ییل اِیچیده اَلبتّه غَلبَه قیله جَکلر. اَوّلوُ آخیر بَرچه ایش الله نینگ ( اِیزمیده) دِیر. اوُشه کونده مُؤمِنلر الله ( روملیکلرنی) غالیب قیلگنی اوچون شادله نُورلر. (الله) اوُزی حاحله گن کیشینی غالیب قیلور. او قدرَت و رَحم-شَفقت ایگه سِیدیر. ( بو) الله نینگ وَعدَه سِیدیر. الله اوز وَعدَه سیگه حَلاف قیلمَس. لیکن کوُپ آدَملر بیلمَسلر. اولر آخیرَتدَن غافیل-بِیخَبَر بُولگن حالّریده فقط حَیاتی دُنیانینگ ظاهیریگینه بیلورلر.
حَه،کوُریب تورگه نینگیزدیک، بو اَهلی کِتاب بیلن شِبهی اَهلی کِتابنینگ آرَسیده گی جَنگ گه نِسبَتا بیر مُسُلمانّی کوُرسَتگن رِیاکسیه سی اِیدی، اوزینگیز بیر قه رَنگلر الله تعالی نُصرَتینی کیمگه بیریَپتی؟ او ذاتنی نُصرَتیگه کیملر لاییق بولادی؟ مَنه بو بیر مُسُلمانّی بولرنی هَمّه سیگه نِسبَتاً بِیلدیرگن رِیاکسییَه سی بُوله دی، بو جَرَیانده الله نی نُصرَتی کافرنی قرشیسیده گی باشقه بیر کافرگه نَصِیب قیلگن، لیکن مَنه بو کافر مُسُامانلرنی شَریعَتیگه مِهر جِهَتِیدَن یَقینراق، اِسلام اولرنی دینیگه هَم یَقینراقدیر. الله تعالی اوزی بوُنی تشحِیص بیرگن، شِبهی اَهلی کِتابنی اِیسه مُسُلمانلر بیلن آرَسیده گی مَسافه سی اَنچه اوُزاق بولیب، اَمّا نَصرانیلرنی اَهلی کتاب بوُلگن کافرلری اِیسه یَقین بولیشه دی. شو سَبَبلی هَم سکولاریستلر رُوحی جَنگ پَیتیده مُسُلمانلرگه اوزاقراق بولگن تامانگه طرَفدارلیک قیلیب اولرنی حِمایه قیلیشر ایدی. اگرده هَر اِیکّی کافردَن جِذیه آلینسه هَم، مُسُلمانلر اولرنی تماماً عَکسینی قیلیشگن.