اوُلگنلَرگه قُرآن اوُقِیشنِی ثَوابِی یِیتِیب بارَدِیمِی؟
بِسم الله الرحمن الرحیم
اَمّا بَعَد: اَلسلام علیکم و رحمة الله و براکاته.
- قیسم)
عُمُوماً آلگندَه خَیرلِی اِیشلَرنِی، یَحشِیلِیکلَرنِی ثَوابِی اوُلگنلَرگه یِیتَدِی، دِییمِیز، اِمامِی مُسلِم نِشاپُورِی هَم عَبدُالله اِبن مُبارَکدَن رِوایَت قِیلِیشِیچَه، مُسُلمانلَرنِی اوُرتَسِیدَه اوُلگنلَرگه خَیرلِی اِیشلَرنِی، یَحشِیلِیکلَرنِی ثَوابِی یِیتِیشِی بارَسِیدَه مُخالِف نَظَر مَوجُود اِیمَس، مُغنِیدَه اِبنِ قُدّامَه دَن نَقل قِیلِینِیشِیچَه: اَحمَد اِبنِ حَنبَل اَیتَدِیکِی: هَر قَندَی قِیلِینگن یَحشِی عَمَلنِی ثَوابِی اوُلگنلَرگه یِیتِیب بارَدِی، یَعنِی یَحشِیلِیگِی بار اِیشلَرنِی بَرچَه سِینِی ثَوابِی اوُلگنلَرگه یِیتَدِی، اَگر کِیشِی اَنَه اوُشَه قِیلَیاتگن اِیشِیدَه یَحشِیلِیک یُوق، دِیب اِعتِقاد قِیلسَه بوُندَی بوُلمَیدِی. مَثَلاً اَگر حَج قِیلِیشدَه یا صَدَقَه بِیرِیشدَه یا رُوزَه توُتِیشدَه وَ قُرآن اوُقِیشدَه وَ …….یَحشِیلِیک یُوق، دِیسَه.
رَسُول الله صلی الله عَلَیهِ وَسَلم اَیتَدِیکِی:
فَلَأَنْ يَغْدُوَ أَحَدُكُمْ إِلَى الْمَسْجِدِ فَيَتَعَلَّمَ أوْ يَقْرَأَ آيَتَيْنِ مِنْ كِتَابِ اللَّهِ خَيْرٌ لَهُ مِنْ نَاقَتَيْنِ وَثَلاَثٌ خَيْرٌ مِنْ ثَلاَثٍ وَأَرْبَعٌ خَيْرٌ مِنْ أَرْبَعٍ وَمِنْ أَعْدَادِهِنَّ مِنَ الإِبِلِ» [1]
اَگر سِیزلَرنِی بِیرارتَنگِیز مَسجِدگه بارِیب اَلله نِی کِتابِیدَن اِیککِی آیَتنِی تَعلِیم آلسَه یا تِلاوَت قِیلسَه، مَنَه بُو اوُ اوُچُون اِیککِی تُویَه دَن یَحشِیراقدِیر. اوُچ آیَت اوُچ تُویَه دَن، توُرت آیَت توُرت تُویَه دَن یَحشِیراقدِیر، آیَتنِی سانِی قَنچَه بوُلسَه توُیَه لَر هَم شوُنچَه کوُپَیِیب بارَدِی.
بُو یِیردَه اوُقِیلگن آیَتنِی ثَوابِی نَظَردَه توُتِیلگن، شَخص اَلله تَعالی دَن اوُنِی ثَوابِینِی مُسُلمان آتَه سِیگه یا آنَه سِیگه یاکِی مُسُلمانلَردَن اوُزِی یَحشِی کوُرگن کِیشِیلَرگه هَدیَه بِیرِیشنِی هاحلَیدِی. اِمامِی نَوَوِینِی اوُستازِی اِبنِ صَلاح شَهرُوزِینِی اَیتِیشِیچَه، قُرآننِی اوُقِییاتگن شَخص: اِی اَلله اوُقِیگن قُرآنِیمنِی ثَوابِینِی فَلان شَخصنِی رُوحِیگه یِیتکَزگِین، دِییِیشلِیگِی ضَرُور بُولَدِی. اللَّهُمَّ بَلِّغْ ثَوَابَ مَا قَرَأْنَاهُ إِلَى رُوحِ (مَثَلاً)َ أُمَّهَاتِنَا وَ … شَخص قُرآننِی مَنزِیلِیدَه یا مَسجِددَه یا اِیشخانَه سِیدَه اوُقِیدِی وَ اوُنِی تِلاوَتِینِی ثَوابِینِی هَدیَه بِیرَه آلَدِی، اَمّا اَکثَر اوُلامالَر قَبرنِی اوُستِیدَه قُرآن اوُقِیشنِی مَکرُوه دِییِیشگن.
بُونِی بَرابَرِیدَه بَعضِی اوُلامالَر اِمامِی اَبُو حَنِیفَه وَ اِمامِی مالِک وَ اِمامِی اَحمَد وَ جُودَه کوُپ شافِیعِی مَذهَبدَه گِیلَرگه خِلاف رَوِیشدَه قوُیِیدَگِی آیَتلَرگه اِستِناد قِیلگن حالدَه: «وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ» (نجم/٣٩) اِنسان اوُچُون فَقَط اوُزِی قِیلگن حَرَکَتگِینَه بوُلوُر(یَعنِی اوُزگه لَرنِینگ قِیلگن عَمَللَرِیدَن اوُنگه بِیران فایدَه یِیتمَس)!
رَسُول الله صلی الله علیه وسلمنِی مَرحَمَت قِیلگن حَدِیثلَرِی:
إِذَا مَاتَ ابْنُ آدَمَ انْقَطَعَ عَمَلُهُ إِلا مِنْ ثَلاثٍ: مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ، أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ، أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَهُ .[2]
“اِنسان اوُلگندَن سُونگ اوُنِی عَمَلِی کِیسِیلَدِی،مَگر اوُچ نَرسَه قالَدِی: صَدَقَه یِی جارِیَه، باشقَه لَر اوُندَن فایدَلَنَدِیگن عَمَل وَ اوُنِی حَققِیگه دُعا قِیلَدِیگن صالِح فَرزَند.”
مَنَه بُو کِیلتِیرِیلگن نَرسَه لَرنِی حُجَّت قِیلگن حالدَه اوُلَر ثَوابنِی اوُلگن کِیشِیگه یِیتمَیدِی، دِییِیشَدِی، اَمّا شافِیعِیلَرنِی جُودَه کوُپ اوُلامالَرِی اِمامِی اَبُو حَنِیفَه وَ اِمامِی اَحمَد وَ باشقَه لَر مَنَه بُو اوُلوُغ کِیشِیَلرگه جَواب صِیفَتِیدَه اَیتِیشگنکِی:
«وَأَن لَّيْسَ لِلْإِنسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ» مَنَه بُو آیَت حَقدِیر وَ هَر بِیر کِیشِی اوُزِی ذَهمَت چِیککَن نَرسَه نِی اِیگه سِی بوُلَدِی، « لَهَا مَا کَسَبَتْ وَلَکُم مَّا کَسَبْتُمْ» (بقره/ 134) اوُلَرنِینگ قِیلگن عَمَللَرِی اوُزلَرِی اوُچُون، سِیزلَرنِینگ قِیلگن عَمَللَرِینگِیز اوُزلَرِینگِیز اوُچُوندِیر.
اَمّا بُو دِیگنِی سِیز اوُزِینگِیز ذَهمَت چِیککَن حاصِلدَن آتَه – آنَه نگِیزگه یا یَحشِی کوُرگن کِیشِیلَرِینگِیزگه هَدیَه بِیرَه آلمَیسِیز، دِیگن مَعنادَه اِیمَس. سِیز اوُلَرگه بِیرَیاتگن نَرسَه اوُلَرنِینگ ذَهمَتِینِی حاصِیلِی بوُلمَسلِیگِی مُومکِین، اَمّا بُونِی اوُلَرگه بِیرِیشنِی مُشکِیلِی هَم یُوق. مُغنِی مُحتاجدَه کِیلتِیرِیلِیشِیچَه، عَبدُالله ابن عُمَر رضی الله عنهما رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی وَفاتلَرِیدَن سُونگ، اوُ کِیشِینِی اوُرنِیگه عُمرَه نِی عَدا قِیلگن، پَیغَمبَرِیمِیز اوُنگه بُو اِیشنِی وَصِییَت قِیلگن اِیمَس اِیدِیلَر. اَلبَتَّه بُو زَمِینَه بُویِیچَه مِثاللَر جوُدَه کوُپ تاپِیلَدِی. مَثَلاً: [3]
- اَلله تَعالی باشقَه لَرنِی دُعاسِی سَبَبلِی شَخصلَرگه مَنفَعَت یِیتکَزَدِی، اَصلِینِی آلگندَه مَنَه بُو مَنفَعَتلَر اوُلَرنِی قوُل مِیهنَتلَرِینِی ثَمَرَه سِی اِیمَس.
- رَسُول الله صلی الله علیه وسلم وَ شَهِیدلَر وَ ……..شَفاعَت قِیلِیشَدِی وَ باشقَه لَرگه فایدَه، مَنفَعَت یِیتکَزِیشَدِی، اَصلِینِی آلگندَه اِیسَه بُو یِیتگن یَحشِیلِیکلَر، بُو شَخصلَرنِینگ اوُزلَرِینِی عَمَلِینِی ثَمَرَه سِی اِیمَس اِیدِی.
- مَلائِکَه لَر یِیر یُوزِیدَگِی کِیشِیلَر اوُچُون دُعا قِیلِیشَدِی وَ اِستِغفار اَیتِیشَدِی، بُونِی نَتِیجَه سِیدَه اوُلَرگه مَنفَعَت، فایدَه یِیتکَزِیلَدِی، اَصلِیدَه یِیتکَزِیلگن یَحشِیلِیکلَر یِیر یوُزِیدَگِی کِیشِیلَرنِی ذَهمَت چِیککَن عَمَللَرِینِی نَتِیجَه سِی اِیمَس.
- جَنَّت اَهلِینِی اَطرافِیدَگِی یَقِینلَرِی، فَرزَندلَرِی جَنَّتدَه مَکانلَرِی کوُتَرِیلَدِی، مَنَه بُو کوُتَرِیلِیش هَم اوُلَرنِی اوُزلَرِینِی عَمَللَرِی سَبَبلیِ اِیمَس.
- صالِح آتَه سَبَبلِی فَرزَندلَرِیگه یَحشِیلِیک یِیتَدِی، (وَكَانَ أَبُوهُمَا صَالِحًا) (کهف/82) مَنَه بُو یِیتگن یَحشِیلِیک هَم، فَرزَندلَرنِی اوُزلَرِینِی مِیهنَت لَرِی سَبَبلِی اِیمَس، بَلکِی صالِح آتَه لَرِی اوُچُوندِیر.
- فَرزَندلَرنِی اوُزِی اِیسَه آتَه – آنَه نِی کَسب قِیلگن حاصِیلِی، نَتِیجَه سِیدِیر. رَسُول الله صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی: إِنَّ أَطْيَبَ مَا أَكَلَ الرَّجُلُ مِنْ كَسْبِهِ وَإِنَّ وَلَدَهُ مِنْ كَسْبِهِ.
(دوامی بار…..)
[1] مسلم / حديث رقم 3083 – من كتاب – مُبْتَدَأُ فَضَائِلِ الْقُرْآنِ
[2] مسلم 1631
[3] مغنی المحتاج جلد3 ص 70 .