Яхшилик ва ёмонлик.
Муслим ва Бухорий Хузайфа розиаллоху анхудан нақл қилиб келтиришларича: “ одамлар росулуллох саллаллоху алайхи васалламдан яхшилик хақида савол қилиб сўрашарди, аммо мен ёмонлик хақида сўрардим; чунки мабодо бу ёмонликга гирифтор бўлиб қолишдан қўрқардим. “
Шундай экан,яхшилик ва хақни ўзини таниб олишни ўзи кифоя қилмайди, чунки агар яхшилик ва хақни фақат ўзинигина танийдиган бўлсак, ёмонликка гирифтор бўлиб уни таний олмаслигимиз хам мумкин. Хозирги замондаги секуляризм динини офатлари ва жохилиятга дучор бўлган аксар мусулмонзодаларга ўхшаб бу нарсаларни хақиқатидан бехабар бўлиб қоламиз.
Шунга асосланган холда Умар ибни Хаттоб айтадики: “ ислом занжири халқа халқа бўлиб узилади, қачон? Исломда жохилиятни танимайдиган кимсалар пайдо бўлиб вужудга келгач бу иш содир бўлади.”
Росулуллох саллаллоху алайхи васалламни асхоблари яхшилик ва ёмонликни комилан, аниқ танишарди, чунки улар ана ўша ёмонликни ичида парвариш бўлишган, қатъан яхшиликни танлашарди ва ёмонликдан безор эдилар. Чунки улар иймон ва амали солихни яхшилиги, гўзаллигини ва куфр ва гунохларни эса палид,хуник эканини яхши билишарди. Шу сабабли хам уларни иймони , фахми, тушунчаси улардан кейингиларга қараганда кучлироқ, салобатлироқ, махкамроқ бўлишган,Сумайя, Хадича, Мусъаб, Балол ва …….мана шундай жохилиятдан чиқиб келишган эдики, шу даражада иймон қудрати, салобати,мустахкамлигига эриша олган эдилар.
Кейинги даврларда хам , жохилиятни яхши тушунган кишилар, фақат мусулмон ота-онадан мусулмон бўлиб туғилганларга нисбатан жохилиятни яхшироқ танишган ва тушунишган ва иймон ва жиход йўлида тутган усуллари сахобаларга яқинроқ бўлган. Шундай бўлгач, бир мусулмон “ла илаха” дегандан ва тоғутга куфр келтиргандан сўнг , “иллаллох”ни айтиш ва аллохни шариатини қонунлари, буйруқларига буйин эгишдан олдин “ла илаха”, тоғутга куфр келтириши, жохилиятни тўғри таниб олиши лозим бўлади.