توُرلِی – هِیل اِسلامِی مَذهَبلَردَگِی دارُ الاِسلام وَ دارُ الکُفرنِی تَعرِیفِی.
(2-قیسم)
شافِیعِی مَذهَبِی: اِمامِی شافِیعِی رَحِمَهُ الله شُوندَی فِکردَکِی یِیر یُوزِی یَگانَه “دارُ” بوُلِیب مَنَه بُو تَقسِیمات اَصلگه خِلاف بُولگن اِیشدِیر. بُوندَن مَقصَد شوُنِی اَیتماقچِی بوُلیَپتِیکِی، یِیر یُوزِی اَلله گه تِیگِیشلِیدِیر وَ یَگانَه دِیر، اوُ دارُ الکُفرگه اَیلَنتِیرِیلمَیدِی. یِیر یُوزِی اَصلِیدَه اِسلام اوُچُون یَگانَه داردِیر، دارُ الاِسلامنِی تَقسِیملَنمَسلِیگِی کِیرَک، یِیر یُوزِینِی اِیککِی دارگه تَقسِیملَنِیشِی بِیگانَه وَ اَصلگه خِلاف اِیش، کافِرلَرنِینگ اِسلام حاکِمِیَتِینِی اِیگللَب آلدِیک دِیگن سَرکَشلِیکلَرِی سَبَبلِی وُجُودگه کِیلگندِیر.
اَلله تَعالَی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: وَلِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا بَيْنَهُمَا (مائده/17) اَلله مَنَه بُو یِیرنِی یَرَتگندَن سُونگ اوُنِی مالِیکِی هَم اوُ ذاتنِی اوُزِیدِیر، یَعنِی مُتَصَرِّفِی تَکوِینِیدِیر «لِلَّهِ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا فِيهِنَّ ۚ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ» (مائده/120) اَلله دَن اوُزگه سِی یِیر یُوزِیدَه مُتَصَرِّفِ تَشرِیعِی بوُلمَسلِیگِی هَم جُودَه هَم طَبِیعِی اِیشدِیر. حَلق قِیلِیش یَرَتِیش اَلله نِیکِیدِیر، اَمر وَ حُکم هَم اَلله تَعالَی نِی اوُزِینِیکِیدِیر. أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ ۗ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ. (اعراف/54)
اِمامِی شافِیعِی رَحِمَهُ الله نِی نَظَرِی بُویِیچَه جَهاننِی “دارُالاِسلام” وَ “دارُ الکُفر”گه تَقسِیم بُولِیشِی بَشَر جَهانِیگه یُوکلَنگن وَضِیعیَت سَبَبلِیدِیر، بُو اِسلام طَلَب قِیلگن نَرسَه هَم اِیمَس وَ اِسلام بُو تَقسِیماتگه راضِی هَم بوُلمَیدِی، مَشرُوع هَم اِیمَس، اَمّا مَوجُوددِیر؛ آخِیرگِی پَیغَمبَرِیمِیز صلی الله علیه وسلمنِی شَرِیعَتلَرِی هَمَّه اِنسانلَرگه حاکِیمِیَت قِیلِیش اوُچُون کِیلگن، چُونکِی بُو شَرِیعَتدَه هَمَّه گه خاص بوُلِیش خِصلَتِی بار، اِسلامنِی آخِیرگِی مَقصَدِی هَم اِنسان جَمِیعَتِینِی واحِد قُدرَتنِی آستِیگه جَملَشدِیر.
- اَلله تَعالَی قوُیِیدَگِیچَه مَرحَمَت قِیلَدِی: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا كَافَّةً لِّلنَّاسِ بَشِيرًا وَنَذِيرًا» (سبأ/ 28) «قُلْ يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنِّي رَسُولُ اللَّهِ إِلَيْكُمْ جَمِيعًا » (اعراف/ 158) یَعنِی رَسُول الله صلی الله علیه وسلم خاص بِیر قَوم وَ مِنطَقَه گه اِیمَس، بَرچَه اِنسانلَر اوُچُون جُونَتِیلگندِیر.
- اَلله تَعالَی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: وَعَدَ اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَيَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِي الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَيُمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِينَهُمُ الَّذِي ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَيُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ (نور/55) یَعنِی یِیر یُوزِیگه حاکِم بُولِیش اِسلامنِی وَ اَلله تَعالَی نِی آخِیرگِی شَرِیعَتِیگه مُؤمِن بوُلگنلَرنِی حَققِیدِیر.
مَنَه بُو اِسلامنِی آخِیرگِی هَدَفِی وَ اَرمانِیدِیر،آما آخِیرگِی هَدَفنِی قوُلگه کِیرِیتگوُنچَه اِیستَلمَگن اِیشلَرگه ،ناگهانِی حالَتلَرگه دُوچ کِیلَمِیز وَ ضُرُورَت حُکمِی بُویِیچَه بُو نَرسَه لَرنِی یوُلدَن آلِیب تَشلَنگوُنگچَه اوُلَرنِی وُجُودِینِی قَبُول قِیلِیشگه مَجبُورمِیز،اَگر بِیز اوُلَرنِی قَبُول قِیلمَسَک هَم اَمّا اوُلَر مَوجُوددِیر وَ اوُلَر بِیر آفَتدِیک یوُلدَن آلِیب تَشلَنِیشِی لازِم. مَثَلاً اوُشَه دارُ الکُفرگه اوُحشَگن نَرسَه لَر.
اِمامِی شافِیعِی رَحِمَهُ الله مَنَه بُو نَظَرِینِی یَنَدَه کوُپراق کوُرِیب چِیقِیشگه رُحصَت بِیرَسِیزلَر: یَهُودِیلَر اَلله تَعالَی نِی قوُلِینِی بَعضِی مَسَلَه لَردَه باغلِیق دِیب اِعتِقاد قِیلِیشَردِی. وَقَالَتِ الْیَهُودُ یَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ (مائده/64) سِکوُلارِیستلَر هَم اِجتِمائِی وَ حُکوُمَتگه آئِد وَ جَمِیعَتنِی اِجرائِی اِیشلَرِیدَه مَنَه شُو اَساسگه کوُرَه مُناسَبَتدَه بُولِیشَدِی، اوُلَر جُودَه کوُپ مَسَلَه لَر بُویِیچَه اَلله تَعالَی نِی قوُلِینِی باغلِیق دِیب اوُیلَشَدِی، بوُندَی مَسَلَه لَر بُویِیچَه یِیر یُوزِیدَه اوُزلَرِیدَن باشقَه هِیچ کِیمنِی مُناسِب کوُرِیشمَیدِی وَ حُکوُمَت، قانوُن اِیشلَب چِیقَرِیش وَ آدَملَرنِی اوُستِیدَه حُکمرانلِیک قِیلِیش بُویِیچَه اوُزلَرِینِی اَلله تَعالَی دَن کوُرَه یَحشِیراق، یوُقارِیراق دِیب حِسابلَشَدِی. شُو سَبَبلِی هَم یِیر یُوزِینِی اوُزلَرِینِی مُلکِی دِیب سَنَشَدِی، فِرعَون هَم شوُ فِکردَه بُولگن اِیدِی: قَالَ أَجِئْتَنَا لِتُخْرِجَنَا مِنْ أَرْضِنَا بِسِحْرِكَ يَا مُوسَىٰ (طه/57)
یَعنِی یِیر یُوزِی مُوسَی نِیکِی اِیمَس اوُلَرنِیکِیدِیر، مَنَه بُو یِیردَه مُوسَی نِی هِیچ قَندَی حَققِی یُوق، فَقَطگِینَه بِیر فُقَرا بُولِیب یَشَش حَققِی بار حالاص، اِیندِی بُو هَم اَگر اوُنگه بِیرِیلَدِیگن بوُلسَه،یَعنِی اوُ اَگر مَنَه بُو جَمِیعَتگه حاکِم بُولگن حاکِمِیَتگه وَ قانوُنلَرگه اِیرگشگن تَقدِیردَه بِیرِیلَدِی، اَگر سِکوُلارِیستِیک قانوُنلَرگه وَ سِکوُلارِیستلَرنِی حاکِمِیَتِیگه اِیرگشمَیدِیگن بُولسَه اَصلِیدَه اَلله نِی مُلکِی بوُلگن، اَمّا کافِرلَر اِیشغال قِیلِیب آلگن یِیرنِی تَشلَب کِیتِیشِی لازِم: وَقَالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِرُسُلِهِمْ لَنُخْرِجَنَّكُم مِّنْ أَرْضِنَا أَوْ لَتَعُودُنَّ فِي مِلَّتِنَا (ابراهیم/13)
(دوامی بار…..)