“اِیککِی دار”نِی تَشخِیص بِیرِیش بُویِیچَه دُنیادَگِی مِعیارلَر.
(5-قیسم)
اَگر مُسُلمانلَر بِیر مِنطَقَه نِی تَنِیمَگن تَقدِیردَه اَذاننِی آشکار اَیتِیلِیشِی وَ مَسجِدلَرنِی مَوجُود بُولِیشِی بُو مِنطَقَه نِینگ دارُ الاِسلام اِیکَنِیگه دَلالَت قِیلَدِی ، چُونکِی سِکوُلارِیستلَر یا مُشرِکلَر حَتَّی اَبُو بَکر رَضِیَ الله عَنهُ گه اوُحشَگنلَرگه هَم آچِیق – آشکار کوُچَه لَردَه قُرآن اوُقِیشگه رُحصَت بِیرِیشمَسدِی، اِیندِی اَذان حَقِیدَه گپِیرمَسَه هَم بُولَدِی. شُونِینگ اوُچُون اَگر بِیر جایدَه اَذان اَیتِیلَدِیگن بُولسَه، بُو نَرسَه مَنَه بُو دِیارنِینگ اَلله نِی شَرِیعَتِیدَگِی قانوُنلَر وَ مُسُلمانلَرنِینگ حاکِمِیَتِی آستِیدَه اِیکَنِینِی بِیلدِیرَردِی. “اوُ زَمانلَردَه” آزاد حالدَه اَذان اَیتِیش هَم مُسُلمانلَرنِی قُدرَتدَه اِیکَنِینِی حَتّی بُو دِیارنِی دارُ الاِسلام اِیکَنِینِی بِیلدِیرَدِیگن عَلامَت حِسابلَنگن. [1]
اَنَس اِبنِ مالِک رَضِیَ الله عَنهُ اَیتَدِیکِی: كانَ رَسولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عليه وسلَّمَ إذَا غَزَا قَوْمًا لَمْ يُغِرْ حتَّى يُصْبِحَ، فإنْ سَمِعَ أَذَانًا أَمْسَكَ، وإنْ لَمْ يَسْمَعْ أَذَانًا أَغَارَ بَعْدَ ما يُصْبِحُ، فَنَزَلْنَا خَيْبَرَ لَيْلًا[2]رَسُول الله صلی الله علیه وَسَلّم بِیر قَوم بِیلَن جَنگ قِیلِیش اوُچُون بارگن پَیتلَرِیدَه تانگ آتمَگوُنِیچَه جَنگ قِیلمَسدِیلَر، کوُتِیب توُرَردِیلَر اَگر اَذان آوازِی اِیشِیتِیلسَه جَنگ قِیلمَسدِیلَر، اَگر اَذان اِیشِیتِیلمَسَه تانگ آتگندَن سُونگ حَملَه قِیلَردِیلَر، بِیزلَر خَیبَرگه کِیچَه سِی یِیتِیب کِیلدِیک وَ کِیچَه سِی حَملَه قِیلدِیک.
بُو یِیردَه یَهُودِی کافِرلَرِی خَیبَردَه یَشَشلَرِی اَنِیق نَرسَه اِیدِی، شُونِینگ اوُچُون کِیچَه سِی حَملَه قِیلِینگن،اِیندِی اَذان آوازِینِی کوُتِیب توُرِیش مِنطَقَه نِی اَهالِیسِی مُسُلمان یا کافِر اِیکَنِی مَعلوُم بوُلمَگن دِیارلَر اوُچُوندِیر. شُو سَبَبلِی هَم رَسُول الله صلی الله علیه وسلم دارُ الاِسلام اِیکَنِی “مُشَخَّص بوُلمَگن” “مَجهُول” مِنطَقَه لَر اوُچُون اَگرچِی اوُلَرنِی آرَسِیدَه مُسُلمانلَر یَشَسَه هَم، بُو مِعیار اِیشلَمَیدِی.
مَنَه بُو بارَدَه اِمام اَحمَد رَحِمَهُ الله وَ اَبُو داوُد وَ باشقَه لَر رِوایَت قِیلِیشلَرِیچَه، رَسُول الله صلی الله علیه وسلم لَشکَر جُونَتگن پَیتلَرِیدَه مَرحَمَت قِیلَدِیلَرکِی: إِذَا رَأَيْتُمْ مَسْجِدًا أَوْ سَمِعْتُمْ مُؤَذِّنًا فَلَا تَقْتُلُوا أَحَدًا.[3] اَگر مَسجِدنِی کوُرسَنگِیزلَر یا اَذاننِی اَیتِیلگنِینِی اِیشِیتسَنگِیزلَر هِیچ کِیمنِی اوُلدِیرمَنگلَر.
شَوکانِی مَنَه بُو حَدِیثنِی شَرحِیدَه اَیتَدِیکِی، بِیر آباد جایدَه اَگر اَذان اَیتِیلمَسَه هَم مَسجِدنِی مَوجُودلِیگِینِی اوُزِی بُو جاینِینگ دارُ الاِسلام اِیکَنِیگه کِفایَه قِیلَدِی؛ چُونکِی حَدِیثدَه اَگر مَسجِد بوُلسَه وَ اوُندَه اَذان اَیتِیلسَه اوُنگه حَملَه قِیلمَنگلَر، دِییِیلمَگن؛ بَلکِی مَنَه بُو مَسجِدنِی بارلِیگِی مَنَه بُو جاینِینگ دارُ الاِسلام اِیکَنِیگه کِفایَه قِیلَدِی.[4]
شُو سَبَبلِی اَبُو بَکر رَضِیَ الله عَنهُ مُرتَدلَرنِی دارُالکُفرِیدَه یَشَیدِیگن وَ مُرتَد یا مُسُلمان اِیکَنِی مُشَخَّص بُولمَگن قَبِیلَه لَر اوُچُون یازگن نامَه سِیدَه اوُزِینِی قوُماندانلَرِیگه اَیتَدِیکِی: “دَعوَت اَذاندِیر، اَگر بوُنِی اَیتِیشسَه اوُلَردَن قوُلِینگِیزنِی تِییِینگلَر.” [5]
(دوامی بار…..)
[1]لاستذكار)) لابن عبد البر (1/371).ابنعبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستذکار، ج1، ص371؛ اسماعیلی، احمد بن ابراهيم، اعتقاد أئمة الحدیث، ص76؛ ابنتیمیه، احمد عبدالحلیم، النبوات، ج2، ص760.
[2]رواه البخاري (2943)، ومسلم (1365).
[3]مسند احمد، ج3، ص 448 /سنن أبي داوود كِتَاب الْجِهَادِ بَابٌ فِي دُعَاءِ الْمُشْرِكِينَ 2309 / ابن حجر العسقلاني ، الإصابة3/406 /
[4]شوکانی، محمد بن علی، نیل الاوطار، ج7، ص289.
[5]– محمد بن جریر طبری، پیشین، ص 251