شَیخ اَبُو حَمزَه مُهاجِر هوُرامِی : مَقَدَّمات دَرسلَرِی/ بِیشِینچِی دَرس: شَرعِی دُشمَنشُوناسِی (4) شَرعِی اَدَبِیاتدَگِی مُرتَدلَرنِی اَنِیقلَش وَ مُرتَدلَرگه، مُرتَدلَرنِی جِبهَه سِیگه قَندَی مُناسَبَتدَه بوُلِیش.
شَیخ اَبُو حَمزَه مُهاجِر هوُرامِی حَفِظَهُ الله نِی اَاوُدِیا تَسمَه سِیدَن یازِیب آلِینگن
(38- قیسم)
مَنَه بُو حالَتدَه،اَگر شَخص اوُنِی اِرتِدادگه چَه تارتِیب آلِیب بارگن جِنایَتکارانَه اِیشِیگه نِسبَتاً مُعتَبَر جاهِللِیککَه اِیگه بُولَه دِیگن بُولسَه،اوُنِینگ مَنَه بُو مُعتَبَر جاهِللِیگِی اِرتِداد جِنایَتِیدَن پاکلَه نِیشِی اوُچُون بَهانَه بوُلَه آلَه دِی وَ مَنَه شُو مُعتَبَر جاهِللِیک شَخصنِی اِیمانِیگه ضَرَر یِیتِیشِیگه مانِعلِیک قِیلَه دِی وَ شَخصگه قَرشِی حُکم صادِر قِیلِینِیشِیگه ، اوُنِی تَکفِیر بُولِیشِیگه توُسِیق بوُلَه دِی وَ شَخصنِی بُو مُعتَبَر جاهِللِیگِی اَلله نِی شَرِیعَتِینِی قَیسِی قِیسمَه تِینِی اوُز اِیچِیگه آلِیشِینِی هَم فَرقِی یُوق.
مُعتَبَر جاهِللِیک شَرِیعَتنِی هَمَّه سِیگه توُغرِی کِیلَه دِی، مَخصُوصاً عَقِیدَه گه اوُحشَش اِنسان باشقَه لَردَن تَقلِید قِیلِیب یاکِی مِعراث قِیلِیب آلالمَیدِیگن قِیسمِیدَه، شَخص اَلبَتَّه عَقِیدَه سِینِی تَحقِیق قِیلِیش، اِیزلَه نِیش، تَجرِیبَه قِیلِیش، خَطا، اَستَه – سِیکِینلِیک بِیلَن جاهِللِیکدَن عِلمگه سَرِی حَرَکَتلَه نِیش عاقِبَتِیدَه قوُلگه کِیرِیتِیش لازِم. جاهِللِیکدَن عِلمگه سَرِی وَ کُفردَن اِیمانگه ، کافِرلَرنِی جَمِیعیَتِیدَن اِسلامگه تامان قِیلِینگن حَرَکَت، اَلله نِی نَظَرِیدَگِی آلدِینگه سَرِی رِواجلَه نِیش وَ آرقَه دَه قالِیشنِی مَعناسِینِی، مَفهُومِینِی اَینگلَه تَه دِی: «لِمَنْ شاءَ مِنْكُمْ أَنْيَتَقَدَّمَأَوْيَتَأَخَّرَ». مَنَه بُو یوُلدَه آلدِینگه رِواجلَه نِیشنِی تَأثِیرِیدَه آرقَه دَه قالِیش یا آرقَه گه قَیتِیش مُشَخَّص بوُلَه دِی.
جاهِللِیککَه عُذر کِیلتِیرِیش بارَه سِیدَه اِیشارَه قِیلِینِیشِی کِیرَک بُولگن نوُقطَه، دِیننِی اوُصُوللَر وَ فَرعِی نَرسَه لَرگه تَقسِیم بوُلِیشِیدِیر، بَعضِی بِیر کِیشِیلَر اوُصُوللَردَه عُذر مَوجُود اِیمَس، اَمّا فَرعِی نَرسَه لَردَه مَوجُود، دِییِیشنِی قَصد قِیلِیشَه دِی. اَوَّلا مَنَه بوُندَی تَقسِیماتنِی قُرآندَه وَ صَحِیح سُنَّتدَه هِیچ قَندَی اَساسِی یوُق. دِیمَک، بُو بارَه دَه کوُنگلِینگِیز خاطِرجَم بوُلسِین. اِبنِ قایِّیم، اِبنِ تَیمِیَّه رَحِمَهُ الله گه اوُحشَه گن عالِملَر مَنَه بُو بارَدَه اَیتِیشگنکِی: ( اوُصُول وَ فَرعِی) نَرسَه لَرگه تَقسِیم بُولِیشلِیک صَحابَه لَرنِی عَصرِیدَن کِییِین پَیدا بوُلگن، باشقَه تاماندَن قَرَه گندَه مَنَه بوُندَی تَقسِیماتگه قائِل بُولگن کِیشِیلَر، دِیننِی اِینگ کَتتَه اوُصُوللَرِیدَن بوُلگن وَ دِیننِی اَرکانلَرِیدَن حِسابلَنگن نَمازنِی فَرعِی نَرسَه لَردَن، دِیب حِسابلَه شَه دِی وَ سَلَفلَر اِیختِلاف قِیلگن اِعتِقادگه آئِد مَسَلَه لَرنِی هَم فَرعِی نَرسَه لَردَن حِسابلَه شَه دِی. اوُلَرگه شُونِی اَیتَه مِیزکِی: اَگر سِیزلَرنِی اوُصُوللَردَن بوُلگن مَنضُورِینگِیز عَقِیدَه وِی مَسَلَه لَر بُولَه دِیگن بُولسَه، دِیننِی هَمَّه سِی اوُصُولدِیر؛ چوُنکِی بِیزلَر مالِی وَ یا بَدَنِی عِبادَتلَرنِی شَرعِی اِیکَه نِیگه اِعتِقاد قِیلگن پَیتِیمِیزدَه گِینَه بَچَرَه آلَه مِیز؛ عَمَلدَن آلدِین اِعتِقاد بوُلِیشِی کِیرَک، اَگر بوُندَی عَقِیدَه بُولمَیدِیگن بوُلسَه اَلله نِی عِبادَتلَرِی عَمَلنِی واسِیطَه سِی بِیلَن توُغرِی بوُلمَیدِی…….کوُردِینگِیزمِی، مَنَه بُو کَتتَه کِیشِیلَرنِینگ مَنَه بُو مَسَلَه گه نِسبَتاً کوُز قَرَشلَرِی بُولَه دِی. دِیمَک، دِیندَه اوُصُول وَ فَرعِی نَرسَه لَرگه تَقسِیم قِیلِیشلِیک قُرآن وَ سُنَّتدَه هِیچ قَندَی اَساسِی یوُق. [1]
مَنَه بُو حالَتدَه جاهِللِیککَه عُذر کِیلِتیرِیش مُعتَبَر جاهِللِیکنِی دِیننِی بِیر قِیسمِیدَه اِیمَس، بَلکِی دِیننِی هَمَّه سِیدَه قَبوُل قِیلِیشدَن عِبارَت. آشکار وَ اَنِیق اِیشلَر یَعنِی شَرِیعَتدَه اَنِیق وَ آشکار بَیان قِیلِینگن اِیشلَر یاکِی باشقَه لَرگه آشکار وَ رَوشَن بُولگن اِیشلَر اِیمَس، آلدِین “شَخص اوُچُون” آشکار وَ رَوشَن بوُلگن اِیشلَردِیروَ شوُنِینگ اوُچُون هَم بِیر مُسُلمانگه اِیشلَرنِی آشکار وَ رَوشَن قِیلِینِیشِی کِیرَک، مَنَه بوُ اِیشلَرنِی آشکار وَ اَنِیق قِیلگه نِیمِیزدَن سوُنگ، شَخصنِی اوُستِیدَه حُکمنِی مَرحَلَه لَرنِی باسِیب اوُتِیش آرقَه لِی صادِر قِیلَه مِیز.
اِیندِی، اَگر مُسُلمان کِیشِی شَرعِی کَنَللَر آرقَه لِی اوُزِینِی جاهِللِیگِینِی بَرطَرَف بوُلِیشِی اوُچُون حَرَکَت قِیلمَه سَه یاکِی بِیرار کِیشِی اوُنگه اِیشلَرنِی آشکار وَ رَوشَن قِیلِیب بِیرِیشِیگه هَم رُحصَت بِیرمَه سَه چِی؟ مَنَه بوُ حالَتدَه، بوُندَی شَخص هِیچ قَندَی عُذرلِی سَبَبسِیز دَرسلَرگه حاضِر بوُلمَه گن وَ باشقَه لَردَن آرقَه دَه قالگن شاگِردگه اوُحشَیدِی، اوُنِی اِمتِحانلَردَن اوُتَه آلمَسلِیگِی هَم طَبِیعِیدِیر. مَنَه بُو شَخصنِی هِیچ قَندَی عُذرِی یُوق، چوُنکِی اوُنگه هَمَّه نَرسَه مُهَیّا اِیدِی، اَمّا “اوُزِینِی اِیختِیارِی بِیلَن” دَرسلَرگه قَتنَشمَه گن وَ “اوُزِینِی اِیختِیارِی بِیلَن” اوُزِینِی تَعلِیمدَن، یوُقارِی صِینفگه اوُتِیشدَن، اِیلگه رِیلَشدَن مَحرُوم قِیلگن. شوُ تَرتِیبدَه اوُ مُرتَد بوُلگن وَ اوُزلَرِینِی اوُچتَه لِیک کافِرلَر (اَهلِی کِتاب کافِرلَرِی، شِبهِ اَهلِی کِتاب کافِرلَرِی، مُشرِک وَ سِکوُلار کافِرلَر) جُملَه سِیگه قوُشگن وَ اوُزلَرِینِی اوُلَردَن دِیب بِیلگن کِیشِیلَر اوُچُون هَم عُذر مَوجُود اِیمَس. چوُنکِی جاهِللِیککَه عُذر کِیلتِیرِیش کافِرلَرگه اِیمَس، مُسُلمانلَرگه تِیگِیشلِی نَرسَه، کافِرلَرگه اِیمَس فَقَط مُسُلمانلَرگه تِیگِیشلِی اِیمتِیازدِیر.
مَنَه بُو حالَتدَه اَگر مُسُلمان کِیشِی شوُندَی مُعتَبَر جاهِللِیککَه اِیگه بوُلسَه، شوُ مُعتَبَر جاهِللِیگِی اوُنِی تَکفِیر بُولِیشِیگه مانِعلِیک قِیلَه آلَه دِی وَ حُکم اوُنِی اوُستِیدَن آلِیب تَشلَه نَدِی.
(دوامی بار……)
[1]– ابن عثیمین در قول المفید (۴۹۲/۲)