اَهلِی سُنَّت و جَعفَرِی تَشَیُّع سِینِی اوُرتَسِیدَگِی یَسَمَه رِوایَتلَرنِی حُجَّت قِیلِیب کِیلتِیرَدِیگن کِیمسَه لَر
خالد هُورامِی
بِیر قَنچَه عَصرلَردَن بُویان اَهلِی سُنَّت هِیلمَه-هِیل حُکوُمَتلَرگه اِیگه بُولگن حالَتدَه رسول الله صلی الله علیه وسلمنِی حَدِیثلَرِینِی پاکلَشنِی باشلَشگن. اوُتگن بِیر نِیچَه عَصر اِیچِیدَه اَهلِی سُنَّت تُورلِی- هِیل مَرحَلَه لَردَه و دَورلَردَه اِسرائِلِیاتلَر نامِی آستِیدَه یَسَمَه حَدِیثلَرنِی اوُزلَرِینِی کِتابلَرِیدَن پاکلَشدِی، مَنَه بُو پاکلَشنِی آخِیرگِیسِی آلبانِی رحمه الله گه تِیگِیشلِی بُولِیب، اوُ کِیشِی عَصرلَردَن بُویان عَمَل قِیلِینِیب کِیلَیاتگن و کوُزگه کوُرِینگن اَهلِی سُنَّت اوُلامالَرِینِینگ کِتابلَرِیدَه مَوجُود بُولگن مَشهُور اَمّا ضَعِیف یُوزلَب رِوایَتلَرنِی جَملَب آلَدِی. مُسُلمانلَر مَنَه بُوندَی حَدِیثلَرنِی آچِیب کوُرسَتِیش و اوُلَرنِی رسول الله صلی الله علیه وسلمگه نِسبَتلَشدَن نِهایَتدَه اِختِیاط بُولِیشلَرِی کِیرَک.
شُوندَی بُولگچ اَهلِی سُنَّتنِی کِتابلَرِیدَه یَسَمَه،ضَعِیف رِوایَتلَرنِی بارلِیگِی یَشِیرِیب اوُتِیرَدِیگن نَرسَه اِیمَس. حُودِّی شُو یَسَمَه،ضَعِیف رِوایَتلَر اَهلِی تَشَیُّعنِی کِتابلَرِیدَه هَم مَوجُود، بُونگه مِثال تَرِیقَه سِیدَه قُویِیدَگِیلَرنِی اَیتسَه بُولَدِی:
شِیعَه لَردَن بِیر کِیشِی کِیلِیب اِمام رِضا (علیه السلامگه) عَرض قِیلَدِیکِی:آدَملَر بِیزلَرگه جِبر و تَشبِیه سُوزلَرِینِی نِسبَتلَشیَپتِی،چُونکِی آته لَرِینگِیزدَن مَنَه بُو زَمِینَه دَه رِوایَتلَر نَقل قِیلِینگن اِیکن. حَضرَت رِوایَت قِیلَیاتگن کِیشِیدَن سَوال قِیلِیب سُورَیدِیلَر: “مِینِی آته لَرِیمدَن جِبر و تَشبِیه حَقِیدَه نَقل قِیلینگن رِوایَتلَر کُوپراقمِی یا پَیغَمبَر صلی الله علیه وسلمدَن نَقل قِیلینگن رِوایَتلَر کُوپمِی؟” راوِی جَواب بِیرِیب اَیتَدِی: پَیغَمبَرِیمِیزدَن نَقل قِیلِینگن رِوایَتلَر کوُپراق. شُوندَه حَضرَت اَیتدِیلَر:” بُوندَی اِیکن پَیغَمبَر صلی الله علیه وسلم هَم جِبر و تَشبِیه گه قائِل بُولگن اِیکن،دِینگلَر.راوِی عَرض قِیلِیب اَیتَدِی:اوُلَرنِی اَیتِیشلَرِیچَه، بُولَرنَی پیغمبر صلی الله علیه وسلم مَرحَمَت قِیلمَگنلَر،بَلکِی اوُنِی یَسَلگن. اِمام رِضا (علیه السلام) اَیتدِیلَر:”شُوندَی اِیکن مِینی آته لَرِیم حَقِیدَه هَم شُوندَی دِینگلَر، اوُلَر مَنَه بُو حَدِیثلَرنِی مَرحَمَت قِیلِیشمَگن،بَلکِی اوُلَرنِی سُوزلَرِی صِیفَتِیدَه یَسَلگندِیر.”[1]
مَنَه بُولَر واقِعِیَتدهَ بار بُولِیشِیگه قَرَمَسدَن، بَعضِی بِیر شِیعَه لَر اَهلِی سُنَّتنِی اوُتگن دَورلَردَگِی کِتابلَرِینِی قِیدِیرِیب ضَعِیف رِوایَتلَرنِی کِیلتِیرِیشَدِی و بُولَرنِی حُجَّت قِیلگن حالدَه اَهلِی سُنّتگه حَملَه قِیلِیشَدِی، اَصلِینِی آلگندَه اَهلِی سُنَّتنِی اوُزِی مَنَه بُو رِوایَتلَرنِی قَبُول قِیلِیشمَیدِی. حُودِّی شُونگه اوُحشَش اَهلِی سُنَّتدَگِی بَعضِی بِیر کِیشِیلَر هَم تَشَیُّعنِی قَدِیمگِی کِتابلَرِیدَن رِوایَتلَر،اِجتِهادلَرنِی تاپِیب بُولَرنِی حُجَّت قِیلگن حالدَه تَشَیُّعگه حَملَه قِیلِیشَدِی، اَصلِینِی آلگندَه بُوگوُنگِی کُوندَگِی تَشَیُّع هَم بُو رِوایَتلَرنِی قَبُول قِیلِیشمَیدِی.
اِیندِی سِیزلَرنِی نَظَرِینگِیزدَه تَفَرُّق و اِیچکِی جَنگلَردَن باشقَه مَقصَدِی بُولمَگن مَنَه بُو اِیکِّی گوُرُوه، دُشمَنِّی رُوحِی جَنگِینِی آلِیب بارُوچِیلَرِی و تَشَیُّع، تَسَنُّن نِی دُشمَنِی اِیمَسمِی؟
[1]صدوق،التوحید،ص363-364/صدوق،محمدبنعلیبنبابویهقمی،التوحید،ترجمه: محمّدعلیسلطانی،انتشاراتارمغانطوبی،تهران، 1388 ش،چاپششم.