تعارفي درسونه/پنځم درس: شرعي دښمن پېژندنه (4)/په شرعي ادبياتو کې د مرتد پېژندنه او مرتدین او له مرتدین ډلو سره د چلند څرنګوالی(31)
یوه غیر مکلف انسان دې درجې ته رسوي چې درک کړي څه شی ښه دي او څه شی بد دي،بیا یو بل نسل غیر مکلف او جاهل پیدا شول، چې دوی هم باید په تدریجي او خپلواکه توګه خپل باورونه خپله ترلاسه کړي، او ورو ورو له ناپوهۍ څخه د علم او پوهې لوري ته حرکت وکړي.
او لږ تر لږه دا ده چې دوی د حکمی اسلام او یو عمومي، مجمل اسلام زده کړی دی، او بیا هم د همدې د حکمی اسلامي د پیاوړتیا په لاره کې د ډول ډول تېروتنو، تجربو او خطاوو سره مخ شي، تر څو لا ډېر علم ترلاسه کړي او هغه یقین ته ورسېږي چې الله تعالی له مسلمانانو څخه غوښتی دی.دا دوراني کړۍ همیشه په حرکت ده او هیڅکله نه ختمېږي، ځکه چې انسانان ټول په یوه عمر کې نه دي. هر ثانیه او هره دقیقه یو څوک مکلف کېږي او بل څوک زېږېږي. تاسو تر دې چې د تکلیف عمر ته ورسیږئ، د ناپوهۍ نه د علم په لور حرکت کوئ، بیا ستاسو اولادونه دغه لاره طی کوي، او بیا د اولادونو اولادونه، او تر قیامت پورې دا بهیر روان وي. له همدې امله، تر قیامت پورې د دعوت او بلنې ورکول ادامه لري.دا د مسلمانانو د ټولنې د ژوندی والی نښه ده.
دا هڅه او کوښښ د مسلمانانو د ټولنیز نظم لپاره مزاحمت نه جوړوي، بلکې هغه ژوند بخښونکی دی لکه اوبه چې رکود او سکون په کې باعث د فساد او ټولنیز ګډوډۍ کېږي.یو ژوندی ټولنه هغه ټولنه ده چې پرته له وېرې کولی شي خپل عقاید په لور د تکامل پر وړاندې یوسی، او که څوک په دې لار کې تېروتنې وکړې، ټولنه له هغه ملاتړ وکړي، له هغه سره مرسته وکړي، هغه ته لارښوونه وکړي او تېروتنې یې اصلاح شي؛او دا معنا دا لري: د امنیت تأمینول د تعلیم، زدهکړې، او د یقین حاصلولو په پروسه کې، د عقیدې په مسئله کې او د نورو احکامو په برخه کې.