تعارفي درسونه/پنځم درس: شرعي دښمن پېژندنه (4)/په شرعي ادبياتو کې د مرتد پېژندنه او مرتدین او له مرتدین ډلو سره د چلند څرنګوالی(37)
هو، واضح او امر دی چې په هر دوره کې باید داسې کسان وي چې د شریعت د پوهې د ترلاسه کولو لپاره هڅه وکړي، هجرت وکړي، او دغه پوهه خپلو خلکو ته ورسوي او آګاهۍ ورکړي:
«وَما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْلا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَلِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْيَحْذَرُونَ» (توبه/122)،
دغه دعوت کوونکې ډله باید د دین فقه زده کړي، او بیا دغه آګاهۍ په خپل قوم او په هغه ژبه چې خلک یې پوهیږي، ور ورسوي:
«بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ». ډېر مهمه ده چې د همغی قوم په ژبه خلکو ته دین څرګند کړي، د هغوی کلتور ته په کتو، په داسې ژبه چې خلک پرې پوهېږي «بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ» ، هغوی ته روښانه او واضح کړي، او په اصطلاح دین خپلو خلکو ته «مجدداً» «بیا» وړاندې کړي تر څو د خلکو ناپوهۍ په دې ډول له منځه یوسي. دا یوه حقیقي خبره ده.
ښه، اوس کېدای شي وپوښتل شي چې دغه ناپوهې څه شی ده چې باید له منځه یوړل شي، او که له منځه لاړه نه شي، د تکفیر د خنډونو له جملې څخه ګڼل کېږي؟ اهلِ فن (کارپوهانو) د مسلمانانو لپاره ناپوهې دوه برخې کړي دي:
• جهل معتبر: یعنې مسلمان کس د کوم کار د ترسره کولو نه مخکې «پوهاوی او علم» نه درلود. پام وکړئ، یعنې مسلمان کس د دې کار د کولو نه مخکې «علم او پوهاوی» نه درلود او همدا ورته جهل معتبر وايي.
• جهل غیر معتبر: یعنې مسلمان کس وروسته له «پوهاوي او علم» یوه کار ترسره کړی دی. هغه کار چې ترسره شوی د «پوهاوي او علم» نه وروسته دی، له همدې امله دغه جهل غیر معتبر دی او موږ نشو کولی د هغه جهل ومنو.