مُقَدّمات دَرسلَرِی/ بِیرِینچِی دَرس: دِین نِیمَه؟ سِکوُلارِیستلَر بِیزلَردَن قَیسِی دِیننِی هاحلَه شَه دِی؟
(11-قیسم)
دِیننِی توُرتِینچِی مَعناسِی: (مُکافات بِیرِیش وَ جَزالَش) اَلله تَعالی مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: إِنَّمَا تُوعَدُونَ لَصَادِقٌ* وَإِنَّ الدِّینَ لَوَاقِعٌ (ذاریات/۶-۵) سِیزلَرگه وَعدَه قِیلِینَیاتگن نَرسَه (قَیتَه تِیرِیلِیش) شَک- شُبهَه سِیز حَققِی- راستدِیر! وَ اَلبَتَّه (قِیامَت کوُنِیدَه حِساب- کِتاب قِیلِینگندَن کِییِین) جَزا- مُکافات واقِع بوُلگوُچِیدِیر.
یاکِی باشقَه بِیر اوُرِیندَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: أَرَأَیْتَ الَّذِی یُکَذِّبُ بِالدِّینِ* فَذَلِکَ الَّذِی یَدُعُّ الْیَتِیمَ* وَلَا یَحُضُّ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ (ماعون/۳-۱) دِیننِی (آخِیرَتدَگِی جَزانِی) یالغان، دِییدِیگن کِیمسَه نِی(نگ قَندَی کِیمسَه اِیکَنلِیگِینِی) کوُردِینگِیزمِی- بِیلدِینگِیزمِی؟ بَس، بُو یِیتِیم- یِسِیرنِی (قوُپاللِیک بِیلَن) حَیدَب سالَدِیگن وَ (کِیشِیلَرنِی) مِسکِین- بِیچارَه گه طَعام بِیرِیشگه تَرغِیب قِیلمَیدِیگن کِیمسَه دِیر.
باشقَه بِیر اوُرِیندَه مَرحَمَت قِیلَدِیکِی: وَمَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ* ثُمَّ مَا أَدْرَاکَ مَا یَوْمُ الدِّینِ*یوْمَ لَا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیْئًا وَالْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ (انفطار/۱۹-۱۷) (اِی اِنسان)، سِین جَزا کوُنِی نِیمَه اِیکَنِینِی قَیِردَن هَم بِیلوُرسَن؟! سوُنگرَه (یَنَه تَکرار اَیتَمَنکِی،) سِین جَزا کوُنِی نِیمَه اِیکَنِینِی قَیِردَن هَم بِیلوُرسَن؟! اوُ کوُندَه هِیچ بِیر جان (باشقَه) بِیر جانگه بِیران نَرسَه قِیلِیشگه (یَعنِی بِیران فایدَه یِیتکَزِیشگه یاکِی اوُندَن بِیران زِیاننِی کِیتکَزِیشگه) اِیگه بوُلمَس! اوُ کوُندَه بَرچَه اِیش یالغِیز اَلله نِیکِی بوُلوُر!
مَنَه بُو آیَتلَردَگِی دِین کَلِیمَه سِینِی مَعناسِی اِنساننِی عَمَللَرِی بارَسِیدَه حُکم چِیقَرِیش، جَزالَش وَ مُکافات بِیرِیشدَن عِبارَت.
شُو یِیرگه چَه قُرآنِی کَرِیم “دِین” کَلِیمَه سِینِی عَرَبلَر فَهملَیدِیگن تَورَت مَعناسِیدَن کوُپراغِینِی اِیشلَتَه دِی؛ اَمّا بوُندَن سُونگ مَنَه بُو سُوزنِی توُزُومنِی تَعبِیر قِیلِیش اوُچُون بَرچَه نَرسَه نِی اوُز اِیچِیگه آلوُچِی اِصطِلاح صِیفَتِیدَه کِیلتِیرَه دِی، اوُندَه شَخص خاص بِیر حاکِمِیَت قُدرَتِینِی بَرچَه حُکمرانلِیکلَردَن اَفضَل دِیب حِسابلَیدِی؛ اوُنگه اِطاعَت قِیلِیش وَ اوُنِی دَستوُرلَرِیگه اِیرگه شِیشنِی اوُزِیگه لازِم دِیب سَنَیدِی؛ حَیاتِی دَوامِیدَه اَنَه اوُشَه اَفضَل حُکمرانلِیکنِی حُودوُدلَرِیگه وَ قانوُنلَرِیگه وَ قائِدَه لَرِیگه بوُیِینسِینَه دِی؛ مَنَه بُو حُکمرانلِیککَه اِطاعَت قِیلِیش آرقَه لِی عِززَتنِی، تَرَقِّیاتنِی اوُمِید قِیلَه دِی وَ یَحشِی مُکافاتلَرنِی آرزُو قِیلَه دِی وَ اوُندَن باش تارتِیش آرقَه لِی اِیسَه زِللَتگه ، حارلِیککَه،یامان عاقِبَتگه دوُچار بوُلَه دِی.
شُونِی اَیتِیش لازِمکِی، دُنیادَگِی هِیچ قَیسِی بِیر زَباندَه مَنَه بوُندَی کوُپ نَرسَه نِی اوُز اِیچِیگه جَملَیدِیگن وَ بوُنچَه لِیک کوُپ مَفهُومنِی یِیتکَه زَه آلَه دِیگن سُوز تاپِیلمَیدِی؛ مَثَلاً اَلله تَعالَی “دِین” نِینگ کِینگ – کوُلَملِی مَعناسِی، مَفهُومِی حَقِیدَه مَرحَمَت قِیلَه دِیکِی:
إِنَّ الدِّینَ عِندَ اللّهِ الإِسْلاَمُ (آل عمران/۱۹) اَلبَتَّه اَلله نَزدِیدَه مَقبُول قِیلِینَدِیگن دِین فَقَط اِسلام دِینِیدِیر.
وَمَن یَبْتَغِ غَیْرَ الإِسْلاَمِ دِینًا فَلَن یُقْبَلَ مِنْهُ وَهُوَ فِی الآخِرَهِ مِنَ الْخَاسِرِینَ (آل عمران/۸۵) کِیمدَه- کِیم اِسلامدَن اوُزگه دِین اِیستَسَه، بَس (اوُنِینگ “دِینِی” اَلله حُضُورِیدَه ) هَرگِیز قَبُول قِیلِینمَیدِی وَ اوُ آخِیرَتدَه زِیان کوُرُوچِیلَردَندِیر.
(دوامی بار…..)